بهبود فروشگاه

مراکز رشد مجازی، بستر توسعه آموزش الکترونیکی کارآفرینی

4 ، کاوه اسدزمانه 3 ، محمد رضا جهانگیر 2 ، مهدی کنعانی 1 شهاب جوانمردی

بنیاد توسعه فردا

Info@farda.ir

چکیده: با گسترش دامنه کاربرد فرآیند «آموزش الکترونیکی» شاهد توسعه کارکردهای آن در حوزههـای نـوین هستیم. این مفهوم دامنه گستردهای از فر یندها کاربردها از جمله، آمـوزش رایانـه محـور آمـوزش شـبکه محور آموزش تحت شبکه کلاسهای مجازی همکاریهای دیجیتالی ... را شامل میشود.   با این همه عمده کاربرد کنونی این مفهوم در ایران معطوف به عرصه های دانشگاه مجازی آمـوزش الکترونیکـی در مقاطع مختلف تحصیلی است. این در حالی است که در دنیای توسعهیافته دامنه کاربرد این مفهوم به فرآیندهای مختلف آموزش صنعتی کارآفرینی، آموزش الکترونیکی اصول کسب کار مشاوره الکترونیکی برای توسـعه تجارت توسط شرکتها کشیده است. در توسعه بهکارگیری این فرآیندها، مراکز رشد مراکز رشدمجازی نقشی ممتاز دارند. مقاله حاضر به نقش مراکز رشد در توسعه دامنه کـاربرد آمـوزش الکترونیکـی پرداختـه شـیوه هـا موضوعات آموزشی ارایه شده توسط این مراکز را مورد بررسی قرار میدهد.

 واژههای کلیدی: مراکز رشد مجازی، فناوری اطلاعات ارتباطات، آموزش الکترونیکی، کارآفرینی

| کارشناسان بنیاد توسعه فردا

1 .مقدمه

مراکز رشد بعنوان حلقههای نوین مدرن آموزش حمایت از کارآفرینان نقشی انکارناپذیر در توسعه صنعت فناوری ایفا میکنند. آنها با ارایه آموزشها مشاورههای مورد نیاز، کارآفرینان را با دنیای حرفهای کسب کـار آشنا ساخته دانش لازم برای توسعه تجار سازی ایدههایشان را در اختیار قرار میدهند. بـا ایـن همـه، ایـن مراکز دچار "محدودیت منابع امکانات" "چهارچوبهای جغرافیایی بـسته" هـستند. همـین امـر تعـداد میـزان استفاده دسترسی متقاضیان به آنها را محـدود مـی کنـد. مراکـز رشـد مجـازی10 در تـلاش بـرای رفـع ایـن محدودیته با استفاده از قابلیتهای فناوری ICT پدید آمدهاند. مراکز رشد مجازی فناوری دامنه وسیعی از متخصصان، شرکتها صنایع فعال فن آور را تحت پوشش خـدمات آموزشی، مشاورهای، اطلاعرسانی ... خود قرار میدهند. مشتریان این مراکز میتوانند شرکتهای فعـال مایـل به وسعه شرکتهای نوپا11 کارآفرینان، مشاورین متخصـصان، افـراد نـوآور صـاحب ایـده در ایـن زمینـه سرمایهگذاران باشند. در واقع تمامی اشخاص حقوقی حقیقی فعال در زمینه ICT یا علاقـهمنـدان بـه ایـن مبحث میتوانند از خدمات آن بهرهمند شوند. بخش اول مقاله تبیین میکند که همزمان بـا توسـعه ICT پیـدایش جوامـع اطلاعـاتی، صـنایع، شـرکتها کارآفرینان با رغبتی روزافزون، به آموزش الکترونیکی روی آوردهاند. بخش دوم به تشریح تاریخچـه، ویژگیهـا کارکردهای مراکز رشد میپردازد. در بخش سوم کار ویژههای مراکز رشد مجازی برای پاسخگویی بـه نیازهـای آموزشی کارآفرینان تشریح شده است. در جمعبندی نیز بر ضرورت ایجاد توسعه مراکز رشد مجازی در کـشور تاکید شده است.

2 .کارکردهای نوین آموزش الکترونیکی

یکی از دلایل مطرح شدن آموزش الکترونیکی، علاقه شدیدی است که صنعت به این نوع آمـوزش نـشان داده است. امروزه با رزشترین سرمایه یک شرکت، از جنس دانش نیروی انسانی آموزشدیده میباشد. مثالهای استفاده از آموزش الکترونیکی در تشکیلات اقتصادی شامل استفاده از فناوری بـرای آمـوزش فنـاوری، معرفـی محصولات جدید، کنترل درخواستها مبادلات گواهینامههای الکترونیکی مـدارک دانـشگاهی الکترونیکـی میباشد. در این شرایط آموزش الکترونیکی به طرف خط مقدم آموزش برای برطرف کردن نیازهای جهـانی بـا تحولات سریع پیشروی میکند.

توسعه روزافزون کاربرد ICT در جوامع منجر به پیدایش جوامع اطلاعاتی شده است. از مهمترین ویژگیهای این جوامع میتوان به موارد زیر اشاره کرد:

. آموزش در صنایع روز به روز بیشتر مورد نیاز است.

. دانش کاملاً در حال رشد است.

. نیاز به آموزش در تمام دوران زندگی احساس میشود.

. حجم زیادی از اطلاعات دانشها از طریق رایانهها اینترنت قابل دسترسی است.

. نه تنها دانش بلکه توانایی خلاقیت آموزش کاملاً مورد نیاز میباشد.

. مدیریت دانش در یک شرکت امری حیاتی شده است.

در یک جامعه اطلاعاتی همه چیز آنقدر سریع رشد میکند که مردم، شرکتها، سازمانها جوامع نیاز به ابـزاری دارند که به آنها کمک کند تا خود را با این تغییرات سریع وفق دهند . این فرآیند سوی دیگـر باعـث افـزایش شکاف میان بخشهای صنعتی اقتصادی با دانشگاهها موسسات آموزش پیـشرفته شـده اسـت. ایـن مـسایل موجب پیدایش سازمانها واسط جدیدی به نام مراکز رشد، پارکهای فناوری، موسسات تحقیـق توسـعه غیره گشته است. در این سازمانها که در ابعاد مختلف با طیف گسترد ای از شرح وظایف ایجاد شـدهانـد یک هدف مشترک یعنی کمک به تکمیل حلقههای واسـط مـابین بخـشهای اقتـصادی جامعـه یعنـی صـنایع، کشاورزی خدمات بخشهای علمی جامعه یعنی دانشگاهها موسسات آموزشی تعقیب میشود. علاوه بر این افزایش ضریب موفقیت واحدهای فناوری از طریق ایجاد ارتباط مابین آنها کاهش هزینـههـا بـه کمـک ارائـه خدمات آموزشی متمرکز از دیگر اهداف اصلی این سازمانها به شمار میروند. با این حال در جوامـع اطلاعـاتی، ساز کارهایی که قابلیت یادگیری عمیقتر با زمان هزینـه کمتـری را دارا باشـ از ارزش اعتبـار بیـشتری برخوردار هستند. از همین رو نهادهایی چون مراکز رشد مجازی در کمتـر از یـک دهـه اخیـر ایجـاد شـده توسعه یافتهاند.

3 .مراکز رشد، رویکردی نوین در توسعه آموزش کارآفرینی مراکز رشد مکانهایی هستند که تسهیلاتی را برای تعدادی از کسب کـار هـای جدیـد در حـال شـد فـراهم میکنند؛ از جمله اینکه به دامنه وسیعی از آموزشها، مشاورهها، حمایتها برنامهریزیهای فنی، حرفهای مـالی ارزیابیهای بازار دسترسی داشته باشند از امکانات فضای اداری، تحقیقاتی، آزمایشگاهی ... مشترک استفاده کنند، این تسهیلات به طور رایگان یا با هزینه کم برای مدتی مشخص در اختیار افراد حقیقـی حقـوقی کـه واجد شرایط حضور در مراکز رشد شناخته شوند، قرار میگیرد. این افراد یا شرکتها مستاجر مرکز رشـد محـسوب میشوند. آنها تا زمانی که بتوانند مستقل شوند، میتوانند از آموزشها حمایتهای مرکز استفاده کند. اما زمـانی که مستاجر به دانایی رشد کافی دست یافت باید از مرکز رشد خارج شود 12 . در حقیقت هدف اصلی مراکز رشد ایجاد کسب کارهایی جدید موفق است که به هنگام تـرک مرکـز از پایـداری اسـتقلال اقتـصادی اجتماعی برخوردار باشند معمولاً مدت اقامت مستاجرین بین تا سال میباشد.

ایده راهاندازی مراکز رشد از سال 1959 با هدف توسعه فناوری ایجاد شرایط مناسب جهت دستیابی سـریعتر به نوآوریها فناوریهای برتر در ایالات متحده سربرآورد از آن سال به بعد به سرعت گسترش یافت . بـه گون ای که از حدود 800 مرکز در سال 1990 میلادی به حدود 3500 مرکز در سال 2000 مـیلادی، یعنـی بـه میزان یعنی در حدود 400 درصد رشد یافت. این روند در شکل تصویر شده است.

0

1000

2000

3000

4000

1980 1985 1990 1995 2000 2005 .[6]جهان در رشد مراکز رشد روند) 1شکل

همانگونه که در شکل تصویر شده است، امروزه مراکز رشدبهعنوان عامـل از بـین برنـده فاصـلهبـین بـازار مراکـز آموزشی یشرفته به شمار میروند.

4 .نظام ارائه خدمات آموزش الکترونیکی در مراکز رشد مجازی اکنون کمتر از یک دهه است که مراکز رشد مجازی با دامنه وسیعی از مخاطبان، حلقههای مفقوده آموزش میان دانشگاه تا صنعت تجارت را پر کردهاند، کارآفرینان فارغالتحصیلان ایدهمنـد بـسیاری هـستند کـه در بـستر آموزشهای الکترونیکی ارایه شده توسط این مراکز، شرکتی جدید را تاسیس مدیریت کرده اند. مشتریان این گونه از مراکز رشددر یک گستره جغرافیای وسیع ( حتی شایددر چندین قاره) پخش شدهاند.

بازار آموزش

توسعه فناوری

از بین بردن فاصله

بهبود فرآیند نوآوری بوسیله

دانش بازار

شکل 2 :مراکز رشد عامل از بین رفتن فاصله بازار و مراکز آموزشی پیشرفته [7 .]

مرکز رشد مجازی، سازمانی است مجازی مبتنی بر وب که برخی از خدمات مراکز رشد حقیقـی، بـه ویـژه آموزشـهای الکترونیکی خدماتی چون مشاوره، معرفی روشهای تامین مالی، برخی خدمات اطلاعرسانی غیره را از طریق اینترنت بر مبنای قابلیتهای ICT بدون در نظر گرفتن مرزهای زمانی مکانی، در اختیار مشتریان خود قرار میدهد. بخش اعظم خدمات یک مرکز رشدمجازی را خدمات آموزشی مشاوره ای آن تشکیل مـیدهـد. آنهـا بـهایجـاد پرورش ایده در کارآفرینان خود کمک نموده به آنها می آموزندکه چگونه کسب کـار خـود را راه انـدازی اداره کننـد. چگونهبازار را بشناسند خود را بهآن بشناسانند. چگونه حساب کتاب خـود را نگهدارنـد چـههنگـاممحـصولات یـا خدمات خود را توسعهدهند. این آموزشها تا آنجا ادامهمییابدکهکارآفرینان مهارتهـا اطلاعـات لازمرا کـسب کـرده بتوانندکسب کار خود را به خوبی اداره کنند. قابلیت انجام عالیتها کاری مرتبط در دنیای بیرون همزمان بـا دریافـت آموزشها مهارتهای مقتضی آماده شدن برای تاسیس شرکت مستقل، از دیگر مزایای این مراکز به شمار میروند.

در یک دسته بندی کلی، خدمات آموزشی مراکز رشدمجازی بهگونه های زیر تقسیم بندی میشوند:

. آموزهها مشاورههای کـسب کـار:آمـوزههـای مـدیریتی، مهارتهـای بازاریـابی، مفـاهیم فنـاوری اطلاعـات

ارتباطات،آموزههای کارآفرینی غیره

. آموزهها مشاورههای حقوقی حسابداری: مجوزهای مرسوم، اصـول انعقـاد قراردادهـا، حقـوق ثبـت مالکیـت

معنوی، استانداردها، مالیات، دارایی، بیمه، ازرگانی بینالملل حقوق تجارت

. آموزهها مشاورههای تخصصی فنی: ایجاد تولیدات خدمات جدید، فناوریهـا روشهـای نـوین تولیـدی

خدماتی مرتبط با زمینهکاری

5 .جمعبندی

با توسعه فناوریهای نو به ویژه گـسترش کـاربرد ICT در کـشور، نیـازی روزافـزون بـه توسـعه آموزشـهای لکترونیکی برای کارآفرینان حوزههای مختلف صنعت، فناوری اقتـصاد احـساس مـی شـود. در سـالهای اخیـر طرحهای مختلفی جهت ایجاد مراکز رشد پارکهای علمی فنـاوری درایـران تـصویب شـده برخـی از آنهـا مراحل اولیه اجرایی خود را نیز پشت سر گذاردهاند؛ اما تعـداد محـدود ایـن مراکـز، وسـعت جغرافیـایی کـشور پراکندگی اشخاص حقیقی حقوقی نیازمند به استفاده از خدمات انکوباتوری در زمینه فناوری باعث خواهد شـد که بدون وجود مراکز رشد مجازی فناوری امکان پوشش خدمات آموزش الکترونیکی مورد نیاز سایر خـدمات حمایتی ضروری در تمامی گستره کشور (وحتی شرکتها متخصصان ایرانی در خارج از کـشور) وجـود نداشـته باشد. ایجاد توسعه مراکز رشد مجازی در کشور ضرورتی اجتناب ناپذیر است موجب توسعه کـاربرد آمـوزش الکترونیکی در صنایع شرکتها گسترش کاربرد ICT در توسعه کسب کارها خواهد شد.

منابع و مآخذ

[1] Teir Sebastian| Development and application of eLearning software for

education in energy technologies| Helsinki University of Technology

Department of Mechanical Engineering

[2] http://www.internettime.com/Learning/Information.html

[3] Mizoguchi Riichiro| IT Revolution in Learning Technology| Osaka

University

[4 ]آشنایی با مراکز رشد، پارک فناوری پردیس،

www.hitechpark.com/Parks/Farsi/Overview/Incubator.htm

[5. ]اسدزمانه، کارگاه آشنایی با مراکز رشد، نهمین همایش دانشجویی مهندسی صنایع، 1382

]6] M.Zuping| Development & Prospect of China New&Hi-tech Business

Incubators| China Torch Center| Ministry of Science and Technology| 2000

[7] Ch.m.kalanje| Technology-Based Business Incubators in SADC Countries|

International Conference Center| Grand Bay| Mauritius| 24?28 Feb. 2003

[8] Baldwin County Business Incubator| http://www.baldwinincubator.com/

[9] D. N. Allen| S. Rahman| Small Business Incubators: a positive environment

for entrepreneurship. Journal of Small Business Management 22| 1985