بهبود فروشگاه

ارائه مدل همکار تجاری در شبکه تامین مواد و قطعات مطالعه موردی در شرکت زاگرس خودرو

دکتر حبیب اله جوانمرد – عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک مرتضی زارع- دانشجوی کارشناسی مهندسی صنایع

واژه های کلیدی

عرضه کنندگان Suppliers-قطعه سازان Vendors-همکاری تجاریpartnership – شبکه تامین chain Supply– درجه سازگاری degree Adaptive-انتخاب همکار selection partner

چکیده :

یکپارچگی در عملیات تامین مواد و قطعات برای حذف تاخیرات و هزینه های تامین ضرورت فعالیت های سازمانهای عصر حاضر است و سازمانها برای دستیابی به این هدف به ایجاد همکاری تجاری روی آورده اند، برای انتخاب همکار در شبکه تامین اولین نیاز تعیین معیارها و شاخصهای انتخاب همکار است که در این پایان نامه این معیارها از دیدگاههای نظری و جامعه آماری معرفی شده اند. نیاز بعدی ارائه مدلی است که بتواند با توجه به معیارها و شاخصها بهترین همکار را انتخاب نماید، به لحاظ موضوع این تحقیق، انتخاب در حالت یک از یک در نظر گرفته شده که با داشتن یک تامین کننده ارزیابی می گردد که آیا این تامین کننده صلاحیت همکاری تجاری را دارد یا خیر. به همین دلیل از مدلهای سازگاری که نسبت وضعیت معیارهای یک تامین کننده را یا شرایط پذیرش و استاندارد می سنجد استفاده شده است و در پایان نتایج و پیشنهادات ارائه شده است.

مقدمه :

تهیه مواد و قطعات بعنوان ورودیهای شرکتهای تولیدی بسیار حساس ومهم است وبخش مهم فعالیتهای سازمانها وبودجه های تخصیص یافته به این مهم مربوط است بنابراین سازمانها همواره در تلاش بوده اند تا هزینه های مربوط به تهیه منابع خود را حداقل کنند.هزینه تهیه مواد به دو دسته هزینه های مستقیم وهزینه های غیر مستقیم تقسیم می شوند.علاوه بر مبحث هزینه تولید وقطعات، موضوع سرعت وانعطاف در مقابل تقاضاهای متغیر مشتریان امروزی باعث شده است که سازمانهای پیشرو درفکر سرعت دادن به تهیه مواد و قطعات برای جوابگویی سریع به مشتریان باشند و برای ایجاد انعطاف در مقابل تغییرات تقاضا آنها در فکر کم کردن زمان ومیزان تهیه موجودیها با زمان تقاضای مشتریان را اساس فعالیتهای خود کرده اند.برای کاهش هزینه ها، افزایش سرعت وانعطاف در تهیه مواد وقطعات سازمانها به ایجاد شبکه تامین وهمکاریهای تجاری در این شبکه روی آورده اند.ایجاد همکاری تجاری در شبکه تامین از سایر عناصر آن پیجیده تر وسخت تر است زیرا عناصری چون برنامه ریزی، لجستیک،هماهنگی، استراتژیهای موجودی با ایجاد ساختار و امکانات اجرا می شوند ولی همکاری تجاری علاوه بر ساختارها و امکانات به فرهنگ وتعهد درون وبرون سازمانی نیاز دارد.ایجاد همکاری تجاری در شبکه تامین از سایر عناصر آن پیجیده تر وسخت تر است زیرا عناصری چون برنامه ریزی، لجستیک،هماهنگی، استراتژیهای موجودی با ایجاد ساختار و امکانات اجرا می شوند ولی همکاری تجاری علاوه بر ساختارها و امکانات به فرهنگ وتعهد درون وبرون سازمانی نیاز دارد.

سئوالهای تحقیق

1 -معیارها و شاخصهای مهم و موثر در انتخاب همکار تجاری چیست؟

2 -اهمیت و وزن معیارها (اثر هر معیار )در انتخاب همکار چگونه تعیین می شود؟

3 -آیا مدل سازگاری می تواند مدل عملیاتی برای مدل توصیفی تحقیق باشد؟

4 -پس از ارائه مدل عملیاتی چگونه می توان مدل توصیفی را در مدل عملیاتی مورد استفاده قرار داد؟

5 -آیا تامین کنندگان در جامعه آماری سازگاری لازم را برای ایجاد همکاری دارند؟

1 -تعریف مدیریت شبکه تامین:

هندفیلد مدیریت شبکه تامین را به یکپارچه سازی فعالیت های زنجیره عرضه از طریق بهبود روابط زنجیره عرضه،برای دستیابی به 1 هندفیلد آلمان در یک مقاله مدیریت شبکه تامین(SCM(را مجموعه برنامه 2 موقعیت رقابتی قابل اتکا ومستدام تعریف می کند. انجمن فران هوفر ریزی،حمل ونقل، هماهنگی ومدیریت مواد وجریان اطلاعات در یک سطح یا چندین سطح شبکه تامین تعریف می کند. دراین مقاله، بیان می کند که مدیریت نیاز به افزایش همکاری همه شرکاء زنجیره عرضه درقسمتهای سفارش،پیش بینی، حمل ونقل، برنامه ریزی مواد وبرنامه ریزی منابع وزمانبندی دارد وبا سازمان دهی مجدد شبکه و معرفی زیر بنای مناسب،سیستم کنترل با دیگر قواعد مدیریت می تواند به این همکاری نائل شود[2000 al et Sihn [مدیریت شبکه تامین یک موضوع چند نظامه است،شامل موضوعات متعددی شبیه زنجیره سازی عرضه داخلی مهندس مجدد:عملکردهای مدیریت [1998| Slack :[لجستیک وشبکه داخلی حمل ونقل [1999|filed Hand [بازاریابی، رفتار سازمانی ومهندسی سیستم ها (همان منبع).

2 -فرایندهای شبکه تامین:

1 -فرایند مدیریت ارتباطات 2-فرایند مدیریت خدمت 3 -فرایند مدیریت موجودی 4 -فرایند سفارشات ونیازمندی ها: 5 -فرآیند جریان تولید 6 -فرایند تدارکات 7 -فرآیند توسعه محصول وخرید 8 -فرایند بازگشت

با طراحی مناسب واجرای کامل وکارای فرایندهای فوق الذکر واحدهای مختلف(حلقه ها)درشبکه تامین به صورت نزدیک تروارتباطی بهترفعالیت خواهند کرد وبا افزایش ارتباطات نزدیکتر زمینه های همکاری تجاری شکل گرفته ومدل شبکه یکپارچه ایجاد خواهد شد.

2 -همکاری تجاری چیست؟

( 2000.zacharia| Min| Mentzer ( همکاری تجاری را به صورت زیر تعریف کرده اند.

«تلاش های توسعه یافته ارتباط سازمانی بین دو شرکت کاملاً مستقل در ارتباطات عمودی شبکه تامین» عمده ترین مفهوم در این تعریف ارتباط بین سازمانهاست که در این ارتباط می تواند شکل های متفاوت داشته باشد.«لمبرت» همکاری تجاری را به صورت زیر تعریف کرده است: «همکاری تجاری یک ارتباط تجاری بین دو شرکت بر اساس اعتماد دو سویه ، تسهیم سود و پاداش و ریسک برای ایجاد مزیت رقابتی است که نتیجه آن عملکرد بهتر در تجارت برای دستیابی موثرتر به اهداف دو طرف است.»

آنچه که از این تعریف مشخص است تفاوت همکاری تجاری با ارتباطی همچون ادغام وسرمایه گذاری وخرید سهام شرکتها است یعنی همکاری تجاری ارتباط قویتر بین مونتاژگر و تامین کننده است که برای ایجاد سرعت و انعطاف در شبکه در سود وپاداش و ریسک ناشی از عملیات سهیم می گردند نه اینکه سهام و مالکیت را تغییر دهند.به عنوان مثال KFC وMcdonalds با Pepsi و Cola Coca یک همکاری تجاری دارند که به سرمایه گذاری و وضعیت مالی و سهام یکدیگر کاری ندارند و تنها با اعتماد در ارتباطات به مزیت های رقابتی دست یافته اند.(جوانمرد، همان منبع)

بنابراین همکاری تجاری تلاش های توسعه یافته بین دو شرکت کاملاً مستقل در ارتباطات عمودی شبکه تامین تعریف شده که بدقت اسـتقلال مالی شرکت ها را بیان کرده و به همین علت از عنوان همکاری تجاری بجای شراکت استفاده شده است.(همان منبع)

1-3 انواع همکاری تجاری

نوع اول:سازمانها درارتباطات فعالیتهای خود را با یکدیگرهماهنگ می کنند وبرنامه ریزی وکنترل همزمان برعملیـات مـشترک ایجـاد می کنند این همکاری معمولا کوتاه مدت است وفقط درتقسیم وظایف وهماهنگی مشترک عملیات متمرکز می گردد.

نوع دوم:سازمانها سعی میکنند فعالیتهای مشترک را یکپارچه کنند ودوره زمانی نیز بلند مدت می شود و سطح افقی همکـاری مناسـبی بوجـود می آید وتعهد هم درمقابل عملیات ایجاد می شود.

نوع سوم:سازمانها علاوه برارتباطات مشترک وبلند مدت ویکپارچه نمودن عملیات ،درسود ومخاطره نیز شریک می گردند.واین سود ومخاطره به طراحی وبازارهای جدید نیزتوجه می کند. علاوه بر آن سازمانهای شریک درتوسعه وسرمایه گذاری شریک خود کمک می کنند ومعمولا تاریخ پایانی برای اینگونه همکاری ها وجود ندارد. همکاری تجاری به یکی از سه شکل فوق میتواند وجود داشته باشد ولی نوع سوم مدنظر نگارنده این محقق است.

2-3 اجزاءدر همکاری تجاری

اجزاء، فعالیتها و فرآیندهایی است که مدیریت شرکتها در عملیات بین دو شرکت ایجاد میکنند.اجزا بین سازمانها مشترک است ولی نحوه اجرای آنها متفاوت است. این اجزاء عبارتند از(جوانمرد،همان منبع): 1 (برنامه ریزی مشترک 2(کنترل عملیات مشترک 3(ارتباطات 4(تسهیم ریسک و بازده 5(اعتماد وتعهد 6 ( سبک قـرارداد 7 (آزادی عمـل 8( سرمایه گذاری مالی

3 -تعریف معیارهای انتخاب همکار

با مطالعات انجام شده ونیز استفاده از نظریات مدیران و مسئولین در جامعه آماری معیارهای مورد نیاز برای انتخاب همکار تجاری در حالت یـک از یک تهیه شده و بصورت زیر معرفی می شوند..

1 -تحویل به موقع : تحویل وارائه قطعات کنار خط تولید بر اساس برنامه ریزی انجام شده و زمان دقیق مورد نیاز تولید. این متغیر برای سیستم های تولیدی که شرایط JIT دارند مفهوم بیشتری دارد.

2 -حفظ کیفیت در طی دوره : وجود کیفیت و حفظ آن در طی عملیات و یکسان بودن این کیفیت با نمونه هایی که در ابتدای قـرارداد بـین دو طرف هماهنگ و پذیرفته شده است. این متغیر ها با میزان ضایعات و برگشتی ها در تحویل های متعدد سنجیده می شود.

3 -ارتباطات و تبادل اطلاعات: روان و شفاف بودن اطلاعات و ارتباطات طی دوره عملیات بین دو طرف و پاسخگویی بـه هنگـام و درسـت بـه نیازهای ارتباطی و اطلاعاتی دو سازمان.

4 -وضعیت برنامه ریزی و کنترل عملیات: ارائه برنامه وضعیت تولید موجودی و در نظر داشتن کنترل عوامل برنامه ریـزی و کنتـرل موجـودی و.... در عملیات مشترک 4 MRP ، EOQ 3 مانند مولفه ها | |ROP

5 -کمک و همکاری در لجستیک: میزان حمایت و فعالیت عرضه کننده در عملیات لجستیک مانند تدارکات حمل و نقل موجـودی متناسـب بـا نیازهای و تغییرات ناگهانی در تولید کننده و رفع مسائل و مشکلات فی مابین در این زمینه .

6 -اعتماد و تعهد: پایبندی به اصول و عملیات، و صداقت وفاداری به انجام سفارشات و قرارداد.

7 -نوآوری و همکاری در سود آوری: نوآوری در هریک از اجزاء مدل همکاری مانند لجستیک بهتر طراحی مدل حمل و نقل بهتر، بـسته بنـدی بهتر و ساده تر، بهبود در قطعه یا مواد تحویل، کاهش ضایعات یا هزینه با در نظر گرفتن ارتباطات و تبادل اطلاعات در همکاری با یکدیگر.

8-موقعیت جغرافیایی : نزدیک تربودن تامین کننده موجب ارتباط بهتر و سریعتر خواهد بود.

9-قدرت مالی: شرکت تامین کننده اگر دارای قدرت مالی بالاتر باشد در توسعه و طراحی و بهبود و عملیات بهتر می توان فعالیت کند. میزان قدرت مالی به نوع قطعه و مواد تامینی وابسته واز دیدگاه تولید کننده قابل اندازه گیری بصورت کمی و کیفی است.

10- انعطاف و تغییر: علاقمندی به تغییر و قبول تغییر و کم بودن مقاومت در برابر تغییر و همچنین انعطاف تامین کننده در این زمینه ایـن امـر به نیازهای مشتری که از ضروریات توان رقابتی در جهان امروز است از طریق تامین کننده یک مزیت 5 موجب می شود برای پاسخگویی سریع رقابتی بدست آورد.

4 -معیارها در مدل

با مطالعات انجام شده معیارهایی که اکثر محققین در انتخاب همکار و تامین کننده موثر دانسته اند در جدول 1-4 ارائه گردیده است.

جدول 1 :شاخص های مطرح در مدل

چنانکه در مدل توصیفی مشخص شده است پس از آنکه معیارها وملاکهای انتخاب مشخص می شوند وضعیت استاندارد یا حالت قابل پذیرش آنها توسط شرکتهای خریدار که در این تحقیق با عنوان تولید کننده معرفی شده اند تعیین شده وسپس معیارها درتامین کنندگان بصورت کمی وکیفی اندازه گیری و همه بی مقیاس شده وبصورت کمی مطرح می شوند تا آماده محاسبه در مدل سازگاری باشند. مدل سازگاری که در این تحقیق استفاده شده در حقیقت بسط مدل سازگاری است.که در رساله نوری (1375 (مورد استفاده قرار گرفته است این مدل بصورت رابطه 1 - 5 .است

میزان سازگای (DOA(یک عدد بین صفر و یک است که برای تحلیل وارزیابی آن باید حد پذیرش برای آن مشخص شود دقیقا مانند حدود کنترل (UCL|LCL (در کنترل کیفیت حدودی برای (DOA (مطرح شده است. حد بالای DOA 1 است که تحت عنوان (DOAm( یا (DOAmax (معرفی شده وحد پائین آن در واقع حداقل شرایطی است که تولید کنندگان برای تامین کنندگان می پذیرند وبا (DOAs (یا (standard Doa (معرفی شده پس اگر حالت زیر وجود داشته باشد تامین کننده و برای عقد قرار داد همکاری پذیرفته می شود. DoAs< DoA t<DoAm

چون DoA یا حاصلضرب تناسب عوامل و معیارها با استاندارد آنها بدست می آید. اگر یکی از معیارها با وزنی حداقل مثلا تنها 2%کل عوامل در تامین کننده ای صفر باشد کل درجه سازگاری صفر می شود لذا برای جلوگیری از چنین وضعی می توان از مدل های جبرانی استفاده کرد.در این تحقیق با مطالعه جامعه آماری مشخص شده که هیچ تامین کننده ای در هیچ کدام از معیارها امتیاز صفر ندارد معیارهای این تحقیق عبارتند از : الف) ارزش همکاری تجاری ب) تحویل در موعد مقرر ج) کیفیت د) توانایی مهندسی وطراحی ه) قدر ت مالی ، هر تامین کننده ای امتیازی بیش از صفر درهر معیار دارد (بین یک تا 100 (بنابراین مدل مذکور مشکلی از این جهت ایجاد نمی کند. بنابراین مدل غیرجبرانی در نظرگرفته شده است. پس از آن آزمون مدل هیچ کدام تامین کنندگان از مجموعه تحقیق میزان سازگاری لازم را برای ایجاد همکاری نداشته اند درچنین حالتی ارزیابی از معیار ها صورت گرفته است ومشخص شد که یک شرکت(تامین کننده باک)تنها در یک معیار بجای آنکه ارزش 93 %داشته باشد ارزش 92 %ایجاد کرده است و چون مجموع ارزش همکاری تجاری (وزن این معیار) 38 %کل معیارها بوده است لذا کل سازگاری را تحت تاثیر قرار داده است. با تحقیق در جامعه آماری مشخص شد که تبادل اطلاعات و ارتباطات و کمک و همکاری در حل مسائل نزد تأمین کنندگان بدلیل وابستگی این دو مورد به ساختارهای درونی و بیرونی سازمانها امتیاز پائین داشته اند مثلا حمایت دولت در تبادل اطلاعات الکترونیکی و ماهواره ای یا قرار دادهای دولتی در حمل و نقل و بارگیری و بیمه عمدتا موجب ضعف در تبادل اطلاعات و همکاری در دو طرف تولید کننده و تأمین کننده شده است. از طرف دیگر پس از بحث و تبادل نظر با تولید کننده(خریدار)نتیجه آن بوده که در بعضی از معیارها و شاخصها می توان چشم پوشی کرده یا ارتقاء و توسعه تامین کننده را ایجاد کرد تا تامین کنندگان به آمادگی لازم برای همکاری تجاری دست یابند.

منابع فارسی:

1 -اصغر پور ،محمد جواد«تصمیم گیری های چند معیاره» انتشارات دانشگاه تهران،چاپ اول ،1377

2 -تیموری، ابراهیم«انتخاب وتوسعه همزمان تامین کنندگان»رساله دکتری در مهندسی صنایع دانشگاه علم وصنعت ،1379

3 -جوانمرد، حبیب اله « ارائه راهکار انتخاب همکار تجاری در شبکه تامین»رساله دکتری در مدیریت صنعتی،دانشگاه آزاد اسلامی واحد علـوم و تحقیقات،1382

4 -نوری و راسل رادفورد، «مباحث نوین در مدیریت عملیات» ترجمه دردانه داوری انتشارات سازمان مدیریت صنعتی ، 1379

5 -نوری، سیامک« ارائه مدل وتعیین درجه سازگاری واحدهای صنعتی با JIT « رساله دکتری مهندس صنایع، دانشگاه تربیت مدرس،1375

6 -ووماک، جمیز، دانیل روس«تولیدناب» ترجمه آزاده رادنژاد،انتشارات آترپات کتاب اصفهان، 1376

فهرست منابع غیر فارسی

1 -Anderson|D "The seven Principles of Supply chain Management" w.w.w Elsevier .com /locate /ej Pursupmgt.

 2 -Briscoe.G"Construction supply chain Partnership" European Journal of Purchasing and Supply Management|7(2001) P-243-255.

 3 - Cooper|C "Good Business Relationship "International Journal of Physical Distribution vol.33(6)1993

 4 -Dividrajuh|R" Automotive Supplier Selection Procedures"Ph.D Dissertation .Industrial Engineering at Narvik University. Norway|2000

 5 -Dickson.l" An analysis of vendor selection system" Journal of purchasing 2/1 |1966

 6 -Ellram |M"supply chain management partnership " International logistics management |vol |1 |1990

 7 -Fraizer |spekman "Just in time exchange relationships" Journal of Marketing |1998.

8 - Handfield|R "Introduction to supply chain Management " Prentice Hall| 1999.

 9 -Karpak |B |"Multi –objective Decision Making in supplier Selection" Journal of Applied Business Research |vol |15 |1999

 10 - Lambert |D" Developing and implementing supply Partnership " International Journal of Logistics Management |1996.

 11 - Lambert |D "supply chain Management :what Does it involve "International Journal of Logistics Management |1998 .

 12 - Mentzer .J "Nature of Inter firm Partnering "Journal of Retailing .vol |76 |2000

 13 - Sihn |w " SCM for SMEs" Managing innovative conference Aston Business school lodon |May |2000

 14 -Weber |C| Current |J " A multi – objective approach to vendor selection |"European Journal of operational Research vol.68 .1993.