بهبود فروشگاه

بررسی جامعه شناختی عوامل موثربرنگرش زنان نسبت به اینترنت

دکترمحمدعلی زکی
استادیارجامعه شناسی وعضوهیات علمی دانشگاه امام حسین (ع)
کلید واژه ها: فنآوری اطلاعات،اینترنت،تحقیق پیمایشی،زنان،دانشجویان.
چکیده
اهمیت ونقش فنآوری اطلاعات واینترنت درهزاره سوم،موجب شدت علاقه روزافزون محققان اجتماعی،به تولیدعلم درحوزه های نظری وپژوهشی درطی دودهه قبل شده است. گسترش کارکرداجتماعی فنآوری اطلاعات واینترنت درحوزه های متعددسیاست،اقتصاد،آموزش ،فرهنگ وغیره،زمینه مناسبی برای تجزیه وتحلیل مکانیسم چگونگی استفاده از فنآوری اطلاعات واینترنت رافراهم نموده است.مدل پذیرش فنآوری دیویس(TAM|1985|1989|2000)یکی ازشایع ترین مدل های تبیین چگونگی استفاده ازفنآوری اطلاعات،کامپیوترواینترنت می باشدکه اندیشمندان بیشماری سعی درآزمون آن مدل براساس بسترهای فرهنگی مختلف داشته اند.نگرشهای نسبت به اینترنت یکی ازعوامل کلیدی درمدل چگونگی استفاده ازفنآوری اطلاعات واینترنت تلقی می شودکه می توان این موضوع رابرحسب گروههای اجتماعی سنی(برای مثال نوجوانان)،جنسی(برای مثال زنان)،شغلی(برای مثال کارمندان)وآموزشی(برای مثال دانشجویان یادانش آموزان)موردبررسی قرارداد.
تمایل جامعه شناختی تحقیق حاضرسعی دربررسی عوامل موثربرنگرش زنان نسبت به اینترنت دارد.منظورازعوامل اجتماعی متغیرهائی هم چون سن،سنوات آموزشی،تجربه استفاده ازکامپیوتر،مدت زمان استفاده ازاینترنت خواهدبود.
مقاله حاضرسعی درارائه نتایج گزارش علمی داردکه متکی برروش تحقیق پیمایشی بوده واطلاعات موردنیازبااستفاده ازپرسشنامه استانداردنگرش نسبت به اینترنت(2002)ازمیان 100 دانشجوی دختردانشگاههای علوم پزشکی واصفهان جمع آوری گردیده است.داده های پژوهش پس ازجمع آوری،جهت انجام تحلیل های توصیفی (یک متغیره ودومتغیره)وآزمون فرضیات تحقیق(آزمون Tوضرایب همبستگی R پیرسون)وتحلیل چندمتغیره(تحلیل عاملی وتحلیل رگرسیون وتحلیل مسیر)ازبرنامه آماری SPSS.11 استفاده می نمائد.
مقدمه‌
برخی‌ از صاحب‌ نظران‌ دوره‌ حاضر را به عصر کامپیوتر تشبیه‌ می‌کنند. متناسب‌ نفوذ کامپیوتردر عرصه‌های‌ مختلف‌ حیات‌ اجتماعی‌، هر کدام‌ از افراد جامعه‌ حداقل‌ تجربی‌ عملی‌ کوتاهی‌ باکامپیوترها بر خوردار هستند. محاسبات‌، عملیات‌های‌ بانکی‌ و سایر مکانیسم‌های‌ کامپیوتری‌ معرف‌تجربه‌ عملی‌ مذکور تلقی‌ می‌شود بنابراین‌ متناسب‌ تجارب‌، افراد دارای‌ واکنشهای‌ مثبت‌ و منفی‌نسبت‌ به‌ کامپیوتر هستند که‌ محققان‌ موضوعات‌ مذکور را در قالب‌ نگرشهای‌ نسبت‌ به‌ کامپیوتر موردسنجش‌ قرار مورد سنجش‌ قرار می‌دهند. بخشی‌ از زمینه‌های‌ پژوهشی‌ محققان‌ توجه‌ به‌ اندازه‌گیری‌،ارزیابی‌، تحلیل‌ و شناخت‌ چنین‌ واکنشها و نگرشها می‌باشد(زولتان وچاپانیس،1982). زمینه‌های‌ مذکور موجب‌ فتح‌ بابی‌گسترده‌ در انبوه‌ ادبیات‌ کامپیوتر گردیده‌ است‌(ماروین ووینثر،1983).یکی‌ از بیشترین‌ مواجهات‌ در علوم‌ اجتماعی‌ در این‌ حوزه‌، بسط‌ ابزار و تکنیکی‌ است‌ که‌ با توجه‌ به‌روایی‌ و پایایی‌ آنها بتوان‌ میزان‌ نگرش‌ افراد نسبت‌ به‌ تکنولوژی‌ کامپیوترراموردسنجش‌ وتحلیل‌قرارداد. نخستین‌ تلاشها از سوی‌ هوپ‌ و بری(1967)صورت‌ گرفته‌ است‌ که‌ در قلمروهای‌ حتی‌ به‌ سنجش‌نگرش‌ پرسنل‌ نسبت‌ به‌ کامپیوتر پرداخته‌اند. استارتسمن‌ و رابینسون(1972)به‌ طراحی‌ مقیاسی‌ درزمینه‌های‌ پزشکی‌ و غیر پزشکی‌ توجه‌ داده‌اند. ریس‌ و گابل(1982)‌و هم‌ چنین‌ لوید و گریسارد(1980)هر کدام‌ به‌بسط‌ و آزمون‌ مقیاسهایی‌ جهت‌ سنجش‌ نگرشهای‌ افراد نسبت‌ به‌ کامپیوتر در زمینه‌های‌ آموزشی‌اقدام‌ نموده‌اند. نهایت‌ آنکه‌ کریستن‌ سن‌ و کنیزک(2000)در جدیدترین‌ پژوهش‌ به‌ اعتبار یابی‌ چهارده مقیاس‌استاندارد طراحی‌ شده‌ در طی‌ دهه‌ 90 و 80 میلادی‌ در خصوص‌ نگرشهای‌ نسبت‌ به‌ کامپیوترپرداخته‌اند پژوهشهای‌ مورد نظر دهها تحقیق‌ دیگر موجب‌ ایجاد زمینه‌های پژوهشی‌ دیگر در ادبیات‌اجتماعی‌ کامپیوتر هم‌ چون‌ کارایی‌ کامپیوتر اضطراب‌ کامپیوتر سواد نسبت‌ به‌ کامپیوتر، استفاده‌ از کامپیوتر و تجربه‌ نسبت‌ به‌ کامپیوتر و... شده‌ است‌.
ازسوئی دیگردرمتون مربوطه،مفهوم خودکارآمدی6 موردتوجه قرارگرفته است.مفهوم خودکارآمدی درباره اهمیت افرادی است که می توانندباموفقیت،باموقعیت های دشواررویاروئی کنند.بیشتردانش افراددرباره فرآیندوتوسعه خودکارآمدی ازتحقیق ونظریات باندورا(1977،1989،1997)ناشی می شود.خودکارآمدی،تاثیرمهمی برشناخت،انگیزش وخلق افراددارد.خودکارآمدی به انتظارواعتمادافرادبه این موضوع اشاره داردکه عکس العمل هائی که درمقابل پدیده هاووقایع نشان می دهیم،می تواندتاثیربااهمیتی داشته باشد.افرادی بااحساسات قوی خودکارآمدی،باانرژی وپافشاری باوقایع روزمره روبه رومی شوند.آنهابه آزمون راههای جدیدادامه می دهندتاموفق شوندیاحداقل ازمخاطرات،جان سالم به دربرند.



مدل‌ نظری‌وسابقه تحقیق

در چنددهه‌گذشته‌،کامپیوترهابخش‌اساسی‌ازمحیط‌های‌کاری‌وآموزشی‌محسوب‌ شده‌اند. بخش‌قابل‌ توجه‌ای‌ازپژوهشهاونظریات به‌ارزیابی‌وتحقیق‌درچگونگی‌سازگاری‌دانش‌آموزان‌ونیروی‌کارباکامپیوتروتکنولوژی‌ اطلاع‌رسانی‌پرداخته‌اندوبرخی‌ازشواهدمعرف‌آن‌است‌که‌دانشجویان‌وکارکنانی‌که‌دارای‌سابقه‌تجربی‌نسبت‌به‌کامپیوترداشته‌اند، تاثیرقابل‌توجه‌ای‌درکارایی‌بالای‌محیط‌های‌کامپیوتری‌دارند.نهایت‌آنکه‌محققان‌"مدل‌ سازگاری‌با تکنولوژی‌ ،راطراحی‌نموده‌اندتابتوانندعوامل‌موثربرکاربرداستفاده‌درست‌ازکامپیوتروسازگاری‌بانظامهای‌ اطلاع‌ رسانی راموردتجزیه‌وتحلیل‌قرار دهند.درتوضیح‌مدل‌فوق‌می‌توان‌ابزارداشت‌که‌دومتغیراساسی‌عبارتند از: احساس‌مفیدبودن‌کامپیوتر واحساس‌سهولت‌استفاده‌ازکامپیوتر .دوزمینه‌قابل‌توجه‌برای‌کاربردواستفاده‌ نظام‌های‌کامپیوتری وفنآوری اطلاعات‌آن‌است‌که‌افرادمفیدبودن‌استفاده‌ازکامپیوترراادراک‌نموده‌وامکان استفاده‌آسان‌ازکامپیوتردرافراداحساس‌ شود.درزمینه‌مذکورموجب‌افزایش‌نگریش‌نسبت‌به‌کامپیوترشده‌ وهم‌ چنین‌ باعث‌ تمایل‌ رفتار گونه‌ استفاده‌ازکامپیوتر می‌گرددودرنهایت‌موجب‌استفاده‌ازکامپیوتر می‌شود(دیویس،1989،دیویس،باگوزی ووارشاو ،1989). براساس‌ مدل‌مذکوریکی‌ ازعوامل‌موثرکه‌موجب‌استفاده‌ازتکنولوژی‌کامپیوترمی‌شود،نگرشهای‌ افراد نسبت‌به‌کامپیوترمی‌باشد.یکی‌ازعواملی‌که‌تاثیرمهمی‌درنظامهای‌اطلاع‌رسانی‌ایفامی‌کند.عامل‌انسانی‌است‌ودر نهایت‌میزان‌رضایت‌مندی‌کاربرآن‌رابطه‌معناداری‌باعملکردنظامهای‌اطلاعاتی‌داشته‌است‌(گلدرمن،1998). رضایت‌مندی‌بخشی‌ازمولفه‌های‌موثرنگرش‌افرادتلقی‌می‌شود.نگرش‌یکی‌ازعوامل‌مهم‌جهت‌پیش‌بینی‌رفتاربشری‌درنظرگرفته‌ می‌شود.یوسورو(2000)در پژوهشی‌ به‌ آزمون‌ نقش‌ نگرشها بعنوان‌ عاملی‌ موثر در استفاده‌ از تکنولوژی‌ ارتباطات‌ و اطلاع‌ رسانی‌ داشته‌ است‌ او در پژوهش‌ خود به‌ تاثیرات‌ مثبت‌ و معنادار نگرشهای‌عاطفی‌ و شناختی ‌نسبت‌ به‌ کامپیوتر در استفاده‌ از نظام‌ اطلاع‌ رسانی‌ دارد. اگر چه‌ متغیرهایی‌ هم‌چون‌ سن‌، تحصیلات، تجربه‌ فردی‌ رابطه‌ معناداری‌ با استفاده‌ از تکنولوژی‌ ارتباطات‌ واطلاعات‌نداشته‌اند.پژوهشهای متعددی دراستای آزمون مدلTAM تاکنون انجام شده است به عنوان مثال :انگیزه های درونی وبیرونی (دیویس،1992.ایگباریاوهمکاران.1995)،تجربه پیشین استفاده ازکامپیوترو
نمودار 1) مدل‌ استفاده‌ از تکنولوژی‌ کامپیوتری‌ وفنآوری اطلاعات(مدل TAM)
فنآوری اطلاعات(تایلوروتادد،1995)وخودکارآمدی کامپیوتر(کومپیووآوهیگینز،1995.ایگباریاولاواریا،1995).


آیستین ولاروس (2000)درپژوهشی باتوجه به رهیافت شناخت اجتماعی(خودکارآمدی)باندورا،پرسشنامه ای برای سنجش خودکارآمدی اینترنت ساخته که رابطه معناداری باتجربه اینترنت،استفاده ازاینترنت وهم چنین رابطه معناداری منفی بااسترس اینترنت داشته است.ازسوئی دیگرمیان تجربه واستفاده اینترنت ارتباط معناداری مشاهده گردیده. نهایت آنکه بین استرس ناشی ازاینترنت واستفاده اینترنت ارتباط معنادارمنفی وجوددارد.تحلیل مسیرمعرف آن بوده که خودکارآمدی اینترنت متاثرازتجربه پیشین استفاده ازاینترنت بوده وازسوئی دیگردراستفاده ازاینترنت تاثیرمی گذاردوازاین طریق برتجربیات موثراطلاعاتی واجتماعی(ناشی ازاینترنت)اثرمی گذارد.
لاروس وهمکاران(2001) پژوهشی دیگر،باتکیه بررویکردشناخت اجتماعی (خودکارآمدی) باندورا،انجام داده اندوبه این نتیجه رسیده اندکه استفاده اینترنت رابطه معناداری مثبت بادومتغیر خودکارآمدی اینترنت وتجربه اینترنت داشته وهم چنین رابطه معناداری منفی بااسترس ناشی ازاینترنت مشاهده شده است.افسردگی رابطه معناداری بااسترس ناشی ازاینترنت داشته وعلاوه برآن رابطه معناداری منفی باتجربه اینترت دارد.خودکارآمدی اینترنت بااسترس ناشی ازاینترنت رابطه معناداری منفی وباتجربه اینترنت،رابطه معناداری مثبتی داشته است.باتوجه به تحلیل مسیر،لاروس وهمکاران نتیجه می گیرندکه دومتغیراستفاده ازاینترنت وتجربه اینترنت درخودکارآمدی کامپیوترتاثیرداشته وخودکارآمدی کامپیوترتاثیرمنفی دراسترس ناشی ازاینترنت داشته وباافزایش آن،میزان افسردگی نیزافزوده می شود.


چارچوب‌ روش‌ تحقیق‌

جامعه آماری کلیه دانشجویان دخترشاغل به تحصیل دانشگاههای علوم پزشکی واصفهان درنیم سال دوم 83-1382 می باشدوحجم نمونه 100 دانشجودرنظرگرفته شد(40 دانشجوی علوم پزشکی و60 دانشجوی دانشگاه اصفهان).روش نمونه گیری درمرحله اول،نمونه گیری خوشه ای بوده که ازدانشگاه علوم پزشکی،دانشکده پزشکی وازدانشگاه اصفهان،دانشکده های ادبیات وعلوم انسانی ،روان شناسی وعلوم تربیتی انتخاب شد.درمرحله دوم روش نمونه گیری تصادفی ساده برای انتخاب آزمودنی هالحاظ گردید. تحقیق حاضرازنوع پیمایشی13 وابزارجمع آوری اطلاعات،پرسشنامه استاندارد مقیاس خودکارآمدی اینترنت14 ونگرش نسبت به تاثیروسودمندی استفاده ازاینترنت15(دنیف وکوآفتروس،2002)درنظرگرفته شد.پرسشنامه نخست دارای 28 گویه وپرسشنامه دوم دارای 27 گویه بوده ومیزان پایائی دومقیاس با100 آزمودنی دانشجو 95/0و95/0 محاسبه شده است.البته باتوجه به محتوای گویه هاوسطح آشنائی متوسط آزمودنی هاباموضوع کاربااینترنت،درتحقیق حاضربرای پرسشنامه های خودکارآمدی اینترنت ونگرش نسبت به تاثیروسودمندی استفاده اینترنت به ترتیب،18و17 گویه درنظرگرفته شد.میزان پایائی پرسشنامه خودکارآمدی اینترنت با100 آزمودنی دانشجو،93/0 است(باتوجه به آماره آلفاکرونباخ).میزان پایائی پرسشنامه نگرش نسبت به تاثیروسودمندی استفاده ازاینترنت با100 آزمودنی دانشجو917/0 است.بااستفاده ازتحلیل عاملی16 به بررسی پایائی دومقیاس موردنظرپرداخته شده است.مرزقبولی برای گویه های پرسشنامه ها،حداقل30/0 درنظربوده(کلاین ،1380 وکیم ومولر،1378)داده های پژوهش بازگوکننده آن است که تمامی گویه های دوپرسشنامه دارای بارعاملی پذیرفته ای می باشندوکلیه گویه هادارای بارعاملی بالای 40/0 هستندکه معرف پایائی ابزارتحقیق است.
متغیرهای تحقیق علاوه برآن،شامل سن،ترم تحصیلی،نوع دانشگاه وتجربه استفاده ازاینترنت خواهدبود.داده های پژوهش پس ازجمع آوری،جهت انجام تحلیل های توصیفی (یک متغیره دومتغیره)وتحلیل استنباطی(آزمون Tوضرایب همبستگی R پیرسون)وتحلیل چندمتغیره(تحلیل عاملی وتحلیل رگرسیون 17 وتحلیل مسیر18)ازبرنامه آماری SPSS.11 استفاده خواهدشد.

تجزیه وتحلیل یافته های تحقیق
تحلیل توصیفی
تحلیل یک متغیره
سن|دانشگاه محل تحصیل|سنوات تحصیلی|مدت زمان استفاده هفتگی ازاینترنت به عنوان متغیرهای چهارگانه مستقل تحقیق درنظرمی باشند.یافته های پژوهش معرف آن است که میانگین وانحراف معیارسن آزمودنی هابه ترتیب42/21سال و24/3سال است.آزمودنی های دانشگاه علوم پزشکی ازمیانگین وانحراف معیار 08/21و7/1سال برخوردارندوآزمودنی های دانشگاه اصفهان ازمیانگین وانحراف معیار 65/21سال و95/3سال برخوردارهستند.
درخصوص وضعیت آموزشی،داده های تحقیق گویای آن است که میانگین وانحراف معیارترم تحصیلی آزمودنی هابه ترتیب 5/4 و34/2 است.ازسوئی دیگر،آزمودنی های دانشگاه علوم پزشکی ازمیانگین وانحراف معیار 5و28/2ترم تحصیلی برخوردارندوآزمودنی های دانشگاه اصفهان ازمیانگین وانحراف معیار 25/4و34/2ترم تحصیلی برخوردارهستند.
باتوجه به متغیرتجربه استفاده ازاینترنت،یافته هاگویای آن است که 29 درصددانشجویان به طورمتوسط بین 2تا4 ساعت درطول هفته ازاینترنت استفاده می کنندوپس ازآن درمرتبه دوم اهمیت| 25درصدزنان استفاده درطی هفته ازاینترنت راکمتراز2ساعت گزارش داده اند.بیشترین دانشجویان زن دانشگاه علوم پزشکی اصفهان درنمونه تحقیق بین 8تا6ساعت درطول هفته بااینترنت درارتباط هستند(25درصد)درحالی که بیشترین دانشجویان زن دانشگاه اصفهان درنمونه تحقیق بین 4تا2ساعت درطی هفته بااینترنت کارمی کنند(33درصد)(جدول1).
جدول1) توزیع فراوانی نسبی سطوح تجربه استفاده از اینترنت
به تفکیک دانشگاه محل تحصیل دانشجویان
دانشگاه کل
اصفهان علوم پزشکی
کمترازدوساعت 28 20 25
بین دوتاچهارساعت 33 23 29
بین چهارتاشش ساعت 15 20 17
بین شش تاهشت ساعت 12 25 17
8 ساعت وبیشتر 12 12 12
جمع 100 100 100

نگرش زنان نسبت به اینترنت به عنوان متغیروابسته لحاظ شده است که دربردارنده دومولفه خودکارآمدی استفاده اینترنت ومیزان سودمندی وتاثیراینترنت می باشد.شاخص های آمارتوصیفی یافته های پژوهش گویای آن است که دوابزارموردنظردارای توزیع نرمال هستند.مقدارآماره کولموگروف اسمیرنوف درخصوص ابزار خودکارآمدی اینترنت وسودمندی اینترنت به ترتیب 691/0و999/0به دست آمده که ازسطح معناداری بیشتراز5درصدبرخوردارندولذاداده ها دارای توزیع نرمال می باشند(سطح معناداری دوابزاربه ترتیب 726/0و271/0محاسبه شده است).شاخص های آمارتوصیفی،گویای آن است که میانگین وانحراف معیارخودکارآمدی اینترنت به ترتیب 61/66و38/13 به دست آمده ومیانگین وانحراف معیارنگرش نسبت به اینترنت به ترتیب 33/63و86/10محاسبه شده است(جدول2).توزیع فراوانی سطوح نگرش نسبت به اینترنت زنان دانشجوی نمونه تحقیق بیانگرآن است که بیشترین آزمودنی های زن میزان احساس سودمندی استفاده ازاینترنت وهم جنین خودکارآمدی اینترنت رابه طورمشترک به میزان زیادارزیابی نموده اند(به ترتیب 57درصدو40درصد)ودرمرتبه دوم اهمیت،20درصدآزمودنی هامیزان سودمندی اینترنت راخیلی زیاد(بیان داشته انددرحالی که 29درصدآنهامیزان خودکارآمدی اینترنت خودرامتوسط ابرازداشته اند.(جدول شماره3).

جدول‌ 2) آماره‌های‌ توصیفی‌ مقیاس‌ های تحقیق
نگرش به اینترنت میانگین‌ انحراف‌معیار حداقل‌ حداکثر
سودمندی اینترنت 33/63 86/10 25 85
خودکارآمدی اینترنت 61/66 38/13 31 90

جدول‌ 3) توزیع فراوانی نگرش زنان دانشجونسبت به اینترنت
نگرش به اینترنت خیلی کم کم متوسط زیاد خیلی زیاد
سودمندی اینترنت 1 4 18 57 20
خودکارآمدی اینترنت 1 6 29 40 24

تحلیل دومتغیره

داده های پژوهش درزمینه احساس زنان نسبت به سودمندی اینترنت به تفکیک دانشگاه محل تحصیل،نشان دهنده آن است که زنان آزمودنی دانشگاه علوم پزشکی واصفهان به صورت مشابه میزان سودمندی اینترنت خودرادرسطح زیادگزارش داده اند(میزان مذکورمیان دانشجویان علوم پزشکی واصفهان به ترتیب 55درصدو58درصداست)(جدول شماره4).ازسوئی دیگر،آزمودنی هابه طورمتوسط میزان خودکارآمدی اینترنت خودرادرسطح میزان زیاد ارزیابی کرده ند.میزان مذکورمیان زنان دانشجوی دانشگاههای علوم پزشکی واصفهان به ترتیب 53درصدو32درصدرانشان میدهد(جدول5).

جدول 4) توزیع فراوانی سطوح سودمندی اینترنت زنان به درصدوفراوانی کل
به تفکیک دانشگاه
دانشگاه اصفهان دانشگاه علوم پزشکی کل
تعداد درصد تعداد درصد
خیلی کم 1 2 0 0 1
کم 2 3 2 5 4
متوسط 12 20 6 15 18
زیاد 35 58 22 55 57
خیلی کم 10 17 10 25 20
جمع 60 100 40 100 100
جدول 5) توزیع فراوانی سطوح خودکارآمدی اینترنت زنان به درصدوفراوانی کل
به تفکیک دانشگاه دانشجویان
دانشگاه اصفهان دانشگاه علوم پزشکی کل
تعداد درصد تعداد درصد
خیلی کم 0 0 0 0 .
کم 6 10 1 2 7
متوسط 17 28 12 30 29
زیاد 19 32 21 53 40
خیلی کم 18 30 6 15 24
جمع 60 100 40 100 100


تحلیل استنباطی(آزمون فرضیات تحقیق)
تمایزات آموزشی
درتحلیل تمایزات آموزشی عمده علاقه پژوهش آن است که چگونگی معناداری تفاوت موضوعات متعددرمیان آزمودنی های زن دانشگاههای علوم پزشکی واصفهان موردبررسی قراردهد. یافته های تحقیق بازگوکننده آن است که تفاوت معناداری دردوموضوع خودکارآمدی اینترنت واحساس سودمندی اینترنت میان محیط های آموزشی وجودندارد.مقدارآماره آزمون T درخصوص دوموضوع فوق به ترتیب 477/0و031/1محاسبه شده که به ترتیب ازسطح معناداری 634/0و305/0برخوردارمی باشندوازآنجائی که سطح معناداری دوموضوع درمیان دانشجویان دانشگاههای علوم پزشکی واصفهان بیشتراز5درصدمحاسبه شده،لذافرض صفرموردتائیدقرارمی گیرد.بنابراین آزمودنی های زن دانشگاههای علوم پزشکی واصفهان میزان یکسان خودکارآمدی اینترنت واحساس وسودمندی اینترنت رابرخوردارمی باشندوازنظرآماری تفاوت معناداری دردوموضوع مذکور بین دومحیط آموزشی تحقیق مشاهده نمی شود(جدول 6).

جدول 6) آزمون تفاوت معنی داری متغیرهای تحقیق بین دانشجویان زن دانشگاه های علوم پزشکی و اصفهان
متغیرهای تحقیق دانشگاه اصفهان دانشگاه علوم پزشکی مقدار آماره t
سطح معنی داری آمارهt
میانگین انحراف معیار میانگین انحراف معیار
احساس سودمندی اینترنت 42/62 71/10 70/64 07/11 031/1 305/0
خودکارآمدی اینترنت 13/67 43/14 83/65 76/11 477/0 634/0

تحلیل واریانس

درخصوص بررسی تعیین تفاوت موضوع تحقیق درسطوح مختلف تجربه استفاده ازاینترنت|تحلیل واریانس موردتوجه می باشد.درزمینه خودکارآمدی اینترنت|داده های پژوهش معرف آن است که تفاوت معناداری بین سطوح مختلف تجربه استفاده ازاینترنت وجودداشته است.باافزایش متوسط استفاده ازاینترنت زنان برمیزان خودکارآمدی اینترنت زنان افزوده می شود.مقدارآماره آزمون تحلیل واریانس702/9محاسبه شده که ازسطح معناداری بسیارمعتبرومطلوبی برخوردارمی باشد(000/0)(جدول شماره7).علاوه برآن|یافته های تحقیق درزمینه سودمندی اینترنت|معرف آن است که تفاوت معناداری بین سطوح مختلف تجربه استفاده ازاینترنت وجودداشته است.باافزایش متوسط استفاده ازاینترنت زنان برمیزان نگرش نسبت به سودمندی اینترنت زنان افزوده می شود.مقدارآماره آزمون تحلیل واریانس754/2محاسبه شده که ازسطح معناداری بسیارمعتبرومطلوبی برخوردارمی باشد(032/0)(جدول شماره8)

جدول7) نتایج تحلیل واریانس خودکارآمدی استفاده ازاینترنت زنان
برحسب سطوح تجربه استفاده از اینترنت
شاخص های آمار توصیفی
میانگین انحراف معیار
کمترازدوساعت 28/57 73/12
بین دوتاچهارساعت 66 57/10
بین چهارتاشش ساعت 66 70/11
بین شش تاهشت ساعت 82/71 48/11
8 ساعت وبیشتر 81 73/10
جمع 61/66 38/13
702/9=مقدارآماره آزمونF 000/0=اعتبارآماره آزمونF





جدول8) نتایج تحلیل واریانس نگرش زنان نسبت به سودمندی اینترنت
برحسب سطوح تجربه استفاده از اینترنت
شاخص های آمار توصیفی
میانگین انحراف معیار
کمترازدوساعت 8/25 05/13
بین دوتاچهارساعت 66/63 93/8
بین چهارتاشش ساعت 53/63 60/8
بین شش تاهشت ساعت 88/63 62/10
8 ساعت وبیشتر 92/70 21/10
جمع 33/63 86/10
754/2=مقدارآماره آزمونF 032/0=اعتبارآماره آزمونF



تحلیل همبستگی

یکی ازروشهای کاربردی درتحقیقات اجتماعی،بررسی وتعیین چگونگی ارتباط دوبه دوی متغیرهامی باشدکه دراین خصوص ازآماره ضریب همبستگی R پیرسون استفاده می گردد.درمرحله نخست،یافته هابازگوکننده آن است که روابط معناداری بین سن باتجربه اینترنت وجوددارد.آماره موردنظرازسطح معناداری معتبری برخورداراست (025/0=Sig).میزان همبستگی متغیرسن باتجربه اینترنت 223/0به دست آمده است.علاوه برآن رابطه معناداری بین سن ومیزان خودکارآمدی زنان دانشجووجودداشته است.سطح معناداری آماره آزمون051/0 محاسبه شده است.متغیرسن ارتباط معناداری بانکرش نسبت به سودمندی اینترنت مشاهده می شود.سطح معناداری ارتباط فوق 015/0 محاسبه شده ومیزان ارتباط 242/0 بدست آمده است.
داده های تحقیق درخصوص ترم تحصیلی بیانگرآن است که متغیرمذکوراگرچه رابطه معناداری باخودکارآمدی اِینترنت نشان نداده است وازنظرآماری معنادارنمی باشدولیکن ارتباط معناداری بادومتغیراحساس سودمندی اِینترنت وتجربه استفاده ازاینترنت زنان وجودداشته است وبه لحاظ آماری معنادارمی باشد.سطح معناداری آماره آزمون به ترتیب 018/0و006/0 محاسبه شده ومقدارهمبستگی بین ترم تحصیلی زنان دانشجوودومتغیرموردنظربه ترتیب 236/0و275/0 بدست آمده است.
داده های پژوهش درزمینه تجربه استفاده زنان ازاینترنت نشان دهنده آن است که متغیرمذکورروابط معناداری بادومتغیرخودکارآمدی اینترنت واحساس سودمندی اینترنت داشته است.سطح معناداری آماره آزمون به ترتیب 000/0و015/0 محاسبه شده ومقدارهمسبتگی به ترتیب 469/0و243/0 گزارش می شود.نهایت آنکه روابط معناداری بین خودکارآمدی اینترنت واحساس سودمندی استفاده ازاینترنت زنان وجودداشته است.سطح معناداری آماره آزمون 000/0 بوده که بسیارمعناداراست ومقداررابطه 585/0 محاسبه شده است(جدول شماره9).

جدول 9)ماتریس همبستگی بین متغیرهای تحقیق
سن ترم تحصیلی تجربه اینترنت خودکارآمدی اینترنت
سودمندی اینترنت 242/0= r
015/0=p 236/0=r
018/0=p 243/0=r
015/0=p 585/0=r
000/0=p
خودکارآمدی اینترنت 196/0= r
051/0=p 174/0=r
084/0=p 469/0=r
000/0=p
تجربه استفاده اینترنت 223/0= r
025/0=p 275/0=r
006/0=p



تحلیل چندمتغیره
تحلیل رگرسیون چندگانه
یکی ازکاربردی ترین روشهای آماری پیچیده درتحقیقات اجتماعی،تحلیل رگرسیون چندگانه است.منطق کلی این تحلیل سعی درآزمون تاثیرهمزمان متغیرهای متعددمستقل برمتغیروابسته می باشدکه بااستفاده ازروش گام به گام لحاظ می شودمتغیرهای مستقل شامل سن،دانشگاه تحصیل،ترم تحصیلی،تجربه استفاده ازاینترنت وخودکارآمدی اینترنت خواهدبودونگرش نسبت به احساس سودمندی اینترنت زنان به عنوان متغیر وابسته درنظرگرفته می گردد.
یافته های پژوهش بازگوکننده آن است که درمرحله نخست،متغیر خودکارآمدی اینترنت درمدل واردمی شودوبه تنهائی343/0درصدتغییرات نگرش نسبت به احساس سودمندی اینترنت زنان راتبیین می کند.تحلیل رگرسیون درمرحله اول به پایان می رسد.لذامتغیرخودکارآمدی اینترنت وسن درمجموع به تنهائی تغییرات نگرش نسبت به سودمندی اینترنت زنان راتفسیرمی کندودرحضورآن متغیر،سایرمتغیرهای پژوهش(شامل جنس،دانشگاه،ترم تحصیلی،تجربه اینترنت)نقش چندانی درتبیین نگرش نسبت به سودمندی اینترنت زنان ایفانمی کنند(جدول شماره10).





جدول 10) نتایج نهایی تحلیل رگرسیون در پایان مرحله دوم برای پیش بینی نگرش نسبت به اینترنت
به روش گام به گام
متغیر وارد شده به مدل رگرسیون r R2 مقدار افزوده شده به r نسبت به مرحله قبل مقدار افزوده شده به R2 نسبت به مرحله قبل Sig F
1 خودکارآمدی اینترنت 585/0 343/0 ـــــ ــــ 000/0


ضرایب متغیرهای معادله پیش بینی نگرش نسبت به اینترنت در مرحله دوم
 T Sing Tbنام متغیر B
خودکارآمدی اینترنت 413/0 542/0 199/9 000/0


تحلیل مسیر

تحلیل مسیرمرحله پیچیده تری نسبت به تحلیل رگرسیون چندگانه تلقی می شود.درتحلیل مسیربراساس ضرایب مسیر،می توان به آزمون روابط علی میان متغیرهای تحقیق بایکدیگروهم چنین میزان تاثیرمتغیرهای متعددبرمتغیروابسته پرداخت.
یافته های پژوهش معرف آن است که بهترین مدل آماری شامل متغیرهای سن،ترم تحصیلی،تجربه اینترنت،خودکارآمدی اینترنت ونگرش اجتماعی نسبت به سودمندی اینترنت می باشد.داده های تحقیق بیان کننده آن است که متغیرهای سن وترم تحصیلی درتجربه اینترنت تاثیرمی گذارندوضرایب مسیرمتغیرهای مذکوربه ترتیب 13/0و22/0می باشند.خودکارآمدی اینترنت زنان ازتجربه استفاده اینترنت تاثیرمی پذیرد(ضریب مسیر49/0)وازاین طریق برنگرش نسبت به سودمندی اینترنت زنان تاثیرمی گذارد(ضریب مسیر58/0).علاوه برآنکه متغیرسن زنان،به صورت مستقیم نیزبرخودکارآمدی اینترنت تاثیرمی گذارد(ضریب مسیر18/0).تاثیرمستقیم ترم تحصیلی برسودمندی اینترنت زنان به ترتیب 11/0و11/0محاسبه شده است.نهایت آنکه 79/0 درصدتغییرات نگرش نسبت به سودمندی اینترنت زنان خارج ازمدل می باشدوهم چنین 84/0درصدو94/0درصد تغییرات مربوط به متغیرهای خودکارآمدی اینترنت وتجربه اینترنت خارج ازمدل هستند(نمودار3)

نمودار 3) نتایج نهائی تحلیل مسیر برای آزمون الگوومدل چگونگی استفاده ازاینترنت وفنآوری اطلاعات زنان



11/0
13/0


58/0 49/0


22/0
79/0=e 84/0=e 94/0=e
11/0 11/0





نتیجه گیری تحقیق

اهمیت،جایگاه وچگونگی استفاده ازکامپیوتر،اینترنت وفنآوری اطلاعات یکی ازحوزه های پژوهشی ونظری درتجزیه وتحلیل زنان واینترنت تلقی می شودکه این امرمتاثرازورودبه هزاره سوم است.هدف اساسی مقاله بررسی جامعه شناختی عوامل موثربرنگرش زنان به اینترنت بودبراین اساس پژوهشی به روش پیمایشی ودرراستای مدلTAM درمیان دانشجویان دختردانشگاه های علوم پزشکی واصفهان انجام گردیدکه نتایج نهائی تحقیق به قرارذیل است:
1-ابزارتحقیق درخصوص سنجش خودکارآمدی اینترنت ونگرش نسبت به سودمندی اینترنت(دنیف وکوآفتروس،2002)ازپایائی قابل قبولی بوده است ودرراستای پژوهش دنیف وکوآفتروس است.
2-میزان خودکارآمدی اینترنت وهم چنین نگرش اجتماعی نسبت به سودمندی اینترنت زنان به طورمتوسط درسطح بالائی ابرازشده است.
3- نوع دانشگاه تاثیری درمیزان خودکارآمدی اینترنت واحساس سودمندی نسبت به اینترنت نداردوتفاوت معناداری درنگرشهای دوگانه مذکورمیان دانشجویان زن دانشگاههای علوم پزشکی واصفهان وجودندارد.
4-روابط معناداری میان سه متغیراصلی تحقیق،شامل تجربه اینترنت،خودکارآمدی اینترنت ونگرش نسبت به اینترنت وجوداشته است.یافته های مذکوردرراستای تحقیقات پیشین است.
5-درراستای تحلیل رگرسیون،متغیرخودکارآمدی اینترنت زنان بیشترین عامل تبیین تغییرات احساس سودمندی اینترنت زنان می باشد.
6-تحلیل مسیربرای آزمون مدل،معرف آن بودکه بهترین مدل تحقیق ازنظرآماری شامل متغیرهای سن،ترم تحصیلی،تجربه اینترنت،خودکارآمدی اینترنت واحساس سودمندی اینترنت زنان می باشد.یافته ها بازگوکننده آن بوده که تجربه استفاده ازاینترنت ازمتغیرهای سن وترم تحصیلی تاثیرپذیرفته وبرمیزان خودکارآمدی اینترنت تاثیرمی گذاردوخودکارآمدی اینترنت موجب افزایش احساس سودمندی استفاده ازاینترنت دربین زنان دانشجو می گردد.

‌ منابع‌ :

کلاین ،پل.راهنمای آسان تحلیل عاملی.ترجمه سیدجلال صدرالسادات واصغرمینائی،تهران، انتشارات سمت،1380.
کیم،جا-آن وچارلزو.مولر.کاربردتحلیل عاملی درپژوهش اجتماعی،ترجمه مسعودکوثری،تهران،انتشارات سلمان،1378.
Bandura| A. Self-efficacy:Toward a unifying theory of behavioral change. Psychological Review| 84| 191-215. 1977

Bandura| A.Self-efficacy mechanisms in human agency. American Psychologist| 37| 122-147.1982

Bandura| A. Self-efficacy: The exercise of control. New York: W.H. Freeman.1997.

Christensen | R . and Knezek | G.| Internal consistency Reliabilties for 14 computer Attitude scales . Journal ofTechnology and Teacher Education| 8 | 327-36.2000.

Davis| F.D Percieived Usefulness| Perceived Ease of User acceptance of informationTechuology. Mis Quarterly| 13| 319-40.1989.

Davis | F.D.Bagzzi| R.P|and Warshaw | P.R.User Acceptance of Computer Technology : A comparsen of two theoretical Models .Management science| 35| 982- 1003.1989.

Dinev|T.|Koufteros|X|Self-Efficacy and Internet Usage-Measurement and Factorial Validity|2002:http://www.fau.edu/~tdinev/publicatios/self.pdf.

Eastin|M|S.LaRose|R.Internet Self-Efficacy and the Psychology of the Digital Divide.JCMC|Vol6|No|1|2000:http://www.ascusc.org/jcmc/Vol6/issie1.html.

Gelderman| M The Relation Between User Satisfaction | Usage of Information and Performance|information and management | 34| 11-8.1998.

LaRose|R.Eastin|M.S.|Gregg|J.reformulating the Internet Paradox:Social cognitive Explanations of Internet Use and Depression.Journal of Online Behavior|Vol|1.No|2|2001:http://www.behavior.net/job/v1n1/paradox.html.
Lim| kee- sook. Valiation of the Technology Accptance Model with Academic users . Decisionscience Institute 2002 . Annual Meeting Procedings.http://www.sbaer.uca.edu/ research/2002/dsi/papers/263.pdf

Lopez|D.A.Manson|D.A Study of Individual Computer Self-Efficacy and Perceived Usefulness of the Empowerd Desktop Informaion System.1997:http://www.csupomona.edu/~jis/1997/lopez.pdf.

Marvin|C and Winther | m. Computer-Ease: A twentieth - contury literacy emergent . Journal of communication | 33| 92-108.1983.

Usoro| A. Attitude as a Factor for the Use of Information and Communication Technology for global Planning Computering and Information Systems | 7| 58- 64.2000. http:// cis. paisley.ac. uk/research/Journal/V7/N2/V7n2d.doc

Zoltan| E and Chapanis. A. What Do Profesional Persons Think about Computers | Behavior informationTechnology |1 | 55-68.1982.