hc8meifmdc|2010A6132836|BehboudFroshgahWebSite|tblnews|Text_News|0xfdffb1ad010000008309000001000300
اگر جامعه، خواهان سعادت است پس باید کار به دست
کاردان، قدرت محدود، مسؤولیت معلوم و حاکم قانون باشد «ارسطو».
فشارهای روانی شایعترین و مخربترین نیروی مؤثر در
جامعه امروزی است. دنیای صنعتی و پیشرفتهای روزافزون آن، اگر چه از برخی جهات باعث
آسایش جمعی افراد شده ولی بار فکری آنها را افزایش داده است (1).
نگرانی افراد نسبت به کار، مشکلات اجتماعی و اقتصادی
و انتظارات سازمان از کارمندان، پیشرفت فناوری، اشکالات مدیریت و توقع کارکنان،
همه و همه سبب می‌شود که فرد از زمان بیداری بامداد تا هنگام آرمیدن شامگاه همواره
دچار فشارها، هیجانات، نگرانی‌ها، بیم‌ها و امید‌های گوناگون باشد که گاه با ظرفیت
جسمی، عصبی و روانی فرد متناسب است و گاه با آن سازگار نیست که به مجموعه چنین
فشارهایی تنش اطلاق می‌شود (2).
تنش شغلی را می‌توان به صورت پاسخهای جسمانی و
احساسی در فرد تعریف کرد و زمانی که نیازهای شخصی با تواناییها، استعداد یا توقعات
فرد متناسب نیست، ایجاد می‌شود؛ بنابراین در مطالعه تنش شغلی، باید به هماهنگی بین
محیط و فرد توجه نمود (3).
تنش شغلی نتیجه تعامل بین فرد و شرایط کار است.
هرچند که اختلافات فردی در ایجاد این تنش نقش مهمّی دارد؛ یعنی چیزی که برای یک
فرد تنش‌زا می‌باشد، ممکن است برای دیگری تنش‌زا نباشد (4).
منابع گوناگون فشار، در افراد مختلف، منجر به بروز
واکنشهایی متفاوت می‌شود. برخی از مردم بهتر از سایرین می‌توانند با این عوامل
مقابله کنند و از عهده مبارزه‌طلبی محیط برآیند؛ در حالی که بسیاری از مردم، با
توجه به صفات و خصوصیات فردی، نسبت به فشارهای روانی کاملآً مستعد و بی‌تفاوتند؛
بدین معنی که اگر در موقعیتهای فشارزا قرار گیرند، از عهده مقابله با عوامل فشار
بر نمی‌آیند و دچار مشکل می‌گردند؛ از جمله این خصوصیات می‌توان سن، جنس، وضعیت
سلامتی، الگوهای ورزش و حتی مواد غذایی را نام برد که منجر به ایجاد عکس‌العمل‌های
متفاوت افراد در موقعیتهای فشارزا می‌شوند (3).
مسأله کار کردن در یک سازمان و این که فرد چگونه آن
را با استقلال فردی و آزادیهای خود تطبیق دهد و موقعیت خود را شناسایی و ارزیابی
کند، می‌تواند به عنوان منبعی برای فشار روانی افراد به شمار آید که در ایجاد آن
موارد زیر نقش عمده‌ای دارند. خط مشی‌های نا عادلانه و عدم وجود عدالت شغلی،
قوانین خشک و غیر قابل انعطاف، جابه‌جایی‌های مکرّر و انتقالهای نابه‌جا، شرح
شغلهای غیر واقعی، عدم امکان ارتقا و پیشرفت، تضادهای صف و ستاد، عدم وجود
بازخورد، ارتباطات ناقص و عدم وجود اثر اطلاعات، کنترل‌های بی‌مورد و آزاردهنده،
ارزیابیهای ناعادلانه، ارائه اطلاعات نادرست (5).
رسیدگی به امور مربوط به شغل نیز بخش عمده‌ای از
فعالیتهای روزمره افراد را تشکیل می‌دهد و در هر شغلی نیز تعداد مشابهی از منابع
ایجاد فشار روانی وجود دارد؛ این منابع تا هنگامی که فرد درگیر فعالیتهای شغلی است،
آرامش او را بر هم می‌زنند. عمده‌ترین عوامل شغلی ایجاد تنش به شرح زیر می‌باشد:
بر عهده داشتن وظایف مدیریت، نامناسب بودن امتیازات
فرد، ساعات طولانی کار، حجم و بار زیاد کار، نداشتن
امنیت شغلی، سر و صدای زیاد محیط کار، گرما یا سرمای بیش از حدّ در محیط کار،
خطرات شغلی و امکان آسیب‌دیدگی در کار، شیوه استقرار محل کار، امکانات و منابع
ناکافی برای کار، نور کم و وجود گازهای سمّی در محیط کار، روابط با همکاران
مافوق و زیردستان در محیط کار، برخوردهای شغلی در محل کار (1).
بر اساس تحقیقات انجام شده، مشکلات روانی تا حدّ
زیادی مربوط به تنش شغلی است که به فرد وارد می‌شود. استعمال دخانیات، بی‌خوابی،
خصومت و عدم کارایی از جمله مشکلات رفتاری، تحریک‌پذیری، خشم، افسردگی، اضطراب،
کناره‌گیری و بی عاطفگی از جمله مشکلات روان‌شناختی و خستگی، سردرد، فشار خون،
اختلالات اسکلتی، عضلانی و قلبی و گوارشی از جمله مشکلات جسمی ناشی از تنش شغلی
است.
انگیزش کار همیشه یکی از مسائل اساسی در سازماندهی
کار بوده است و مدیران پیوسته در جستجوی راههایی بوده‌اند که بتوانند با به کارگیری
آنها، علاقه به کار کردن را در سطحی که مورد انتظارشان است، در کارکنان خود افزایش
دهند.
منظور از انگیزش در روانشناسی کار، عوامل، شرایط و
اوضاع و احوالی است که موجب برانگیختن، جهت دادن و تداوم رفتار خود به شکلی مطلوب
در ارتباط با موقعیتهای شغلی فرد می‌گردند (6).
علاوه بر آن چه که به عنوان عوامل مؤثر بر عملکرد و
رضایت شغلی مورد بحث قرار گرفت، متغیر‌های دیگری نیز بر رفتار و خرسندی از کار او
اثر می‌گذارد که شامل برنامه‌های کار و ساعات استراحت و همچنین آثار فیزیولوژیک
روانی و اجتماعی این برنامه بر فرد می‌باشد (7).
تحقیقات
نشان داده است که هر قدر مدت اشتغال طولانی‌تر باشد، نیاز به استراحت بیشتر است؛
همچنین بین مدت استراحت و سطح کارایی تا حدّی از استراحت رابطه مستقیم و از آن پس
رابطه معکوس وجود دارد؛ مثلاً بعد از دو ساعت کار، یک استراحت 12 دقیقه‌ای کارایی
فرد را نسبت به قبل از خستگی افزایش می‌دهد (5).
نتایج مطالعه ملازم و همکاران در سال 1381 در مورد
عوامل تنش‌زای شغلی و درجه تنش‌زایی آنها در بیمارستانهای استان کهکیلویه و بویر
احمد، نشان داد که شدیدترین عوامل تنش‌زای شغلی در پرستاران به ترتیب عدم رضایت از
مزایا (5/72%)، حجم زیاد کار (3/61%)، انجام وظیفه در روزهای تعطیل (1/52%)، عدم
مقبولیت شغل در جامعه (2/51%) و اختلال در خواب و استراحت (7/50%) بوده است و وجود
وسایل جدید در محیط کار و عدم آگاهی از کاربرد آنها (4/20%) به عنوان عواملی که
کمترین تنش را در پرستاران ایجاد می نمایند، تعیین گردید (8).
با توجه به اهمیتی که محیط کار و موقعیت شغلی حرفه
پرستاری و مامایی در جامعه دارد، مطالعه حاضر با هدف تعیین شدّت و رتبه عوامل تنش‌زای
حرفه‌ای در جامعه پرستاری و مامایی شهر گناباد انجام شد.
امید آن که نتایج این پژوهش بتواند راهگشای حل
مشکلات شغلی و حرفه‌ای این قشر از جامعه باشد، میزان رضایتمندی شغلی را در این
افراد بالا برده و در نهایت سطح سلامت جامعه که نتیجه کار این عزیزان می‌باشد،
ارتقا یابد.
روش تحقیق
این پژوهش یک مطالعه نظرسنجی توصیفی است که به
منظور بررسی عوامل تنش‌زای حرفه‌ای بر روی تمامی کارکنان پرستاری و مامایی بخش
درمان دانشکده علوم پزشکی گناباد انجام شد. جامعه پژوهش شامل تمامی کارکنان
پرستاری (پرستار، بهیار، تکنیسین بیهوشی و اتاق عمل) و مامایی می‌باشند. با توجه
به محدودبودن تعداد اعضای جامعه پژوهش، تمامی اعضای جامعه مورد پرسشگری قرار گرفتند؛
به این ترتیب پرسشنامه تهیه شده که از لحاظ روایی با توجه به نظر صاحبنظران تایید
شده و از نظر پایایی با بهره‌گیری از روش آزمون مجدّد و به دنبال انجام مطالعه
مقدماتی و همچنین با بهره‌گیری از تکنیک تعیین ضریب همبستگی پیرسون (82/0=r و 05/0P<)
آنالیز و استاندارد شده بود، در اختیار تمامی اعضای جامعه پژوهش (حدوداً 110 نفر)
قرار گرفت.
قسمت نخست پرسشنامه مربوط به خصوصیات فردی واحدهای
مورد مطالعه شامل سن، جنس، سابقه خدمت، تحصیلات، محل خدمت، وضعیت تأهل و وضعیت
استخدام بود.
در بخش دوم پرسشنامه، عوامل تنش‌زای حرفه‌ای در پنج
بخش شامل عامل فیزیکی (9 وجه)، عامل مدیریتی (9 وجه)، عامل جسمی روانی (4 وجه)،
عامل فرهنگی– اجتماعی (5 وجه) و عامل اقتصادی (3 وجه) و کلاً 30
مورد (وجه) فهرست شده بود و درجه تنش‌زایی این عوامل از دیدگاه پرستاران و ماماها
بر اساس طیف لیکرت از خیلی زیاد تا خیلی کم درجه بندی شد.
در انتهای پرسشنامه، سؤالی به صورت باز با عنوان
سایر موارد تنش‌زا و درجه تنش‌زایی آنها نیز مطرح گردید.
به منظور تجزیه و تحلیل دادهها از آزمونهای آماری tو c2 در سطح معنی‌داری 05/0P£ استفاده شد و جداول توزیع فراوانی و شاخصهای گرایش و پراکندگی از
مرکز و همچنین نمودار میله‌ای جهت نمایش نتایج به دست آمده از تجزیه و تحلیل دادهها،
مورد استفاده قرار گرفت.
یافته‌ها
در مجموع 92 پرسشنامه تکمیل و برگشت داده شد. بر
اساس یافته‌های پژوهش، بیشتر واحدهای مورد مطالعه در فاصله سنّی بین 25-35 سال
(با میانگین سنی 76/31)، مؤنث و دارای سابقه خدمت 5-20 سال، کارشناس، متأهل، رسمی
قطعی و در گروه پرستاری (شامل بهیار، پرستار، تکنیسین بیهوشی و اتاق عمل) بودند.
از بین عوامل تنش‌زای فیزیکی، نامناسب بودن شرایط
رفت و آمد (با 83/76% نمره تنش) و عدم وجود امکانات استراحت (با 76% نمره تنش) به
ترتیب رتبه اول و دوم را به خود اختصاص دادند؛ کمترین میزان تنش نیز مربوط به ناکافی
بودن وسایل کار (با نمره 67/70%) بود (جدول 1). لازم به ذکر است که عامل تنش‌زای
فیزیکی دارای 9 وجه بود که به هر یک بر اساس طیف لیکرت از 1 تا 6 نمره داده شده
است و در مجموع کران پایین و بالای نمرات در این گروه 9 و 54 بود.
از بین عوامل تنش‌زای جسمی- روانی، سختی شرایط کار
به عنوان رتبه اول (با 88% نمره تنش) و خستگی مفرط ناشی از کار به عنوان رتبه دوم (با
67/84% نمره تنش) تعیین گردید (جدول 2). برای عامل تنش‌زایی جسمی- روانی در این
تحقیق چهار وجه در نظر گرفته شد که به هر یک بر اساس طیف لیکرت از 1 تا 6 امتیاز
داده شد و در مجموع کران پایین و بالای نمرات تنش در این عامل 4 و 24 بود.
از بین عوامل تنش‌زای مدیریتی، عدم وجود کارکنان
کافی (با 67/87% نمره تنش) و تعدّد بیماران (با 17/87% نمره تنش) به عنوان رتبه‌های
اول و دوم شناخته شدند و کمترین نمره تنش مربوط به وجود نیروی انسانی غیرماهر بود.
عامل تنش‌زای مدیریتی دارای 9 وجه بود که به هر یک بر اساس طیف لیکرت از 1 تا 6
نمره داده شد و در مجموع کران پایین و بالای نمرات در این گروه 9 و54 بود (جدول
3).
از بین عوامل تنش‌زای فرهنگی– اجتماعی،
وجود مسؤولیت زیاد در قبال بیماران (با 89% نمره تنش) رتبه اول و عدم وجود جایگاه
مناسب در جامعه (با 33/87% نمره تنش) رتبه دوم را به خود اختصاص داد. برای این
عامل تنش‌زا در این پژوهش 5 وجه در نظر گرفته شده بود (مشکلات خانوادگی ناشی از
کار، وجود مسؤولیت زیاد در قبال بیماران، برخورد نامناسب بیمار و همراهان با کارکنان
درمان، عدم وجود جایگاه مناسب در جامعه، بومی نبودن در منطقه محل کار) که بر اساس
طیف لیکرت به هر وجه از 1 تا 6 امتیاز داده شد و در مجموع کران پایین و بالای
نمرات تنش در این عامل 5 و30 بود.
جدول 1- رتبه‌بندی
عوامل تنش‌زای فیزیکی واحدهای مورد مطالعه
|
عوامل تنش‌زای فیزیکی
|
میانگین نمره
|
درصد نمره تنش
|
رتبه در گروه
|
رتبه در کل
|
|
آلودگی صوتی محیط کار
|
48/4
|
67/74
|
3
|
20
|
|
آلودگی هوای محیط کار
|
39/4
|
17/73
|
6
|
23
|
|
دمای نامناسب محیط کار
|
38/4
|
73
|
7
|
24
|
|
محدودیت فضای کاری
|
47/4
|
5/74
|
4
|
21
|
|
عدم وجود امکانات استراحت
|
56/4
|
76
|
2
|
18
|
|
ناکافی بودن وسایل کار
|
24/4
|
67/70
|
9
|
26
|
|
نامناسب بودن وسایل کار
|
25/4
|
83/70
|
8
|
25
|
|
ناکافی بودن شرایط بهداشتی محیط کار
|
43/4
|
83/73
|
5
|
22
|
|
نامناسب بودن شرایط رفت و آمد
|
61/4
|
83/76
|
1
|
17
|
جدول 2- رتبه
بندی عوامل تنش‌زای جسمی- روانی
در واحدهای مورد مطالعه
|
عوامل تنش‌زای جسمی - روانی
|
میانگین
نمره
|
درصد نمره تنش
|
رتبه در گروه
|
رتبه در کل
|
|
خستگی مفرط ناشی از کار
|
08/5
|
67/84
|
2
|
11
|
|
بیماریهای جسمی وابسته به شغل
|
65/4
|
5/77
|
4
|
16
|
|
سختی شرایط کار
|
28/5
|
88
|
1
|
3
|
|
بیماریهای روحی- روانی وابسته به شغل
|
98/4
|
83
|
3
|
12
|
جدول3- رتبه
بندی عوامل تنش‌زای مدیریتی واحدهای مورد مطالعه
|
عوامل تنش‌زای مدیریتی
|
میانگین نمره
|
درصد نمره تنش
|
رتبه در گروه
|
رتبه در کل
|
|
نوبت کاری فشرده
|
86/4
|
81
|
6
|
14
|
|
تعدد بیماران
|
23/5
|
17/87
|
2
|
7
|
|
کارکنان ناکافی
|
26/5
|
67/87
|
1
|
4
|
|
وجود نیروی انسانی غیرماهر
|
78/3
|
63
|
9
|
28
|
|
برخورد نامناسب مسؤولان
|
49/4
|
83/74
|
7
|
19
|
|
عدم وجود همکاری مناسب بین افراد
|
95/3
|
83/65
|
8
|
27
|
|
عدم دستیابی به پیشرفتها و دانسته‌های جدید
|
09/5
|
83/84
|
4
|
10
|
|
عدم وجود تشویق بموقع
|
22/5
|
87
|
3
|
8
|
|
سختی شرایط ارتقا
|
88/4
|
33/81
|
5
|
13
|
از بین عوامل تنش‌زای اقتصادی، سطح پایین درآمدها
(حقوق) (با 67/90% نمره تنش) رتبه اول و عدم پرداخت بموقع حق‌الزحمه (با 5/87%
نمره تنش) رتبه دوم را به خود اختصاص داد؛ عدم وجود امنیت شغلی به عنوان کمترین
عامل تنش در این گروه طبقه‌بندی شد (جدول 4).
عامل تنش‌زای اقتصادی در این تحقیق دارای 3 وجه بود
که به هر یک بر اساس طیف لیکرت از 1 تا 6 نمره داده شد و در مجموع کران پایین و
بالای نمرات تنش در این عامل 3 و 18 بود.
در بین عوامل تنش‌زای ذکر شده، بیشترین میزان تنش‌زایی
مربوط به عامل اقتصادی بود (میانگین نمره تنش 92/15 و درصد نمره تنش 5/99)؛ عامل
جسمی- روانی رتبه دوم، عامل مدیریتی رتبه سوم، عامل فیزیکی رتبه چهارم و عامل
فرهنگی اجتماعی رتبه پنجم تنش‌زایی را به خود اختصاص داد (نمودار 1).
میزان تنش‌زایی عوامل تنش‌زای مورد بررسی (فیزیکی،
مدیریتی، جسمی، روانی و اقتصادی) در جنس مؤنث بیشتر از مذکر و در افراد تازه کار
(سابقه خدمت کمتر از پنج سال) بیشتر از دو گروه دیگر بود.
جدول 4- رتبه‌بندی
عوامل تنش‌زای اقتصادی واحدهای مورد مطالعه
|
عوامل تنش‌زای
اقتصادی
|
میانگین
نمره
|
درصد
نمره تنش
|
رتبه
در گروه
|
رتبه
در کل
|
|
سطح پایین درآمدها
|
44/5
|
67/90
|
1
|
1
|
|
عدم پرداخت بموقع حق‌الزحمه
|
25/5
|
5/87
|
2
|
5
|
|
عدم وجود امنیت شغلی
|
19/5
|
5/86
|
3
|
9
|
نمودار 1-
میانگین عوامل تنش‌زای حرفه‌ای
در واحدهای مورد مطالعه
در مورد ارتباط عوامل تنش‌زا و وضعیت استخدامی
واحدهای مورد مطالعه، نتایج نشان داد که افراد قراردادی، شدت تنش‌زایی بیشتری را
در مورد تمامی عوامل تنش‌زای ذکر شده عنوان کرده‌اند و گروه رسمی قطعی از نظر عامل
تنش‌زای مدیریتی شدت تنش‌زایی بیشتری را نسبت به سایر گروهها (به جز قراردادیها)
ذکر کرده‌اند.
به طور کلی شدت عوامل تنش‌زا بر حسب جنس، سابقه
کار، میزان تحصیلات، وضعیت تأهل و رشته تحصیلی اختلاف معنی‌داری نداشت.
بحث
بیشتر محققان، تنش را عامل تحلیل قوا می‌دانند.
بهتر است تجزیه و تحلیل علتهای بروز این پدیده به گونه‌ای انجام شود تا بتوان از
آن در پیشگیری نیز استفاده نمود. در این تحقیق، نامناسب بودن شرایط رفت و آمد و
عدم وجود امکانات استراحت به عنوان مهمترین عامل تنش‌زای فیزیکی تعیین گردید.
در این پژوهش، عدم وجود کارکنان کافی و تعدّد
بیماران نیز، رتبه‌های اول و دوم را در بین وجوه مختلف عامل تنش‌زای مدیریتی، به
خود اختصاص داد. عطار پارسایی و محمدی در سال 1378 پس از بررسی عوامل تنش‌زایی در
پرستاران بخش فوریتها در تبریز، گزارش کردند که عوامل تنش‌زای مربوط به مدیریت
سازمانی با 2/75% میانگین شدت تنش‌زایی، مهمترین عامل تنش و عوامل تنش‌زایی ناشی
از محیط فیزیکی، بین فردی و مراقبتی به ترتیب در مرتبه دوم، سوم و چهارم قرار داشته‌اند
(9).
نتایج تحقیق نویدیان و همکاران در سال 1384 در
زاهدان با عنوان بررسی عوامل تنش‌زای شغلی و رابطه آن با سلامت عمومی پرستاران
نشان داد که بیشترین عوامل تنش‌زا در افراد مورد مطالعه به ترتیب عوامل تنش‌زای
مراقبتی (54/2) و مدیریتی (28/2) بودند و شدت عوامل تنش‌زا در پرستاران بیشتر از
بهیاران بود (10).
در مطالعات Hawley (11) و عطار پارسایی و محمدی (9) نیز کمبود کادر پرستاری و تعداد
بیماران از عواملی بودند که بیشترین درصد تنش‌زایی را به خود اختصاص داده بودند که
با نتایج مطالعه حاضر مطابقت دارد.
در این تحقیق، از بین وجوه مختلف عامل تنش‌زای
جسمی- روانی، سختی شرایط کار، رتبه اول و خستگی مفرط ناشی از کار رتبه دوم را به
خود اختصاص داد؛ بنابراین لازم است به سختی شرایط کار و خطرات ناشی از خستگی در
حرفه پرستاری و مامایی در بخشهای مختلف بیمارستان توجه گردد.
از بین وجوه مختلف عامل تنش‌زای فرهنگی- اجتماعی، وجود
مسؤولیت زیاد در قبال بیماران، رتبه اول و عدم وجود جایگاه مناسب در جامعه، رتبه دوم
را به خود اختصاص داد؛ بنابراین یکی از مسائل مهم حرفه پرستاری، مسؤولیت‌پذیری در
قبال بیمار و خانواده‌اش می‌باشد که باید به آن توجه شود و از سوی مدیران پرستاری
نادیده گرفته نشود (12).
نتایج مطالعه اکبری و همکاران در مورد بررسی تنش‌های
روانی، اجتماعی کارکنان پرستاری در شهر بیرجند در سال 1383، نشان داد که میانگین
نمره تنش عوامل شخصی 91/2%، عوامل خانوادگی 86/2%، شرایط کار 51/3% و میانگین
نمره کل تنش 11/3% بود. 14% از کادر پرستاری تنش پایین، 65% تنش متوسط و 21% تنش
بالا داشتند (13).
در این تحقیق، از بین وجوه مربوط به عامل تنش‌زای
اقتصادی، سطح پایین درآمدها (حقوق) به عنوان رتبه اول و عدم پرداخت بموقع حق‌الزحمه‌ها
به عنوان رتبه دوم در این گروه طبقه‌بندی شد. در مطالعه ملازم و همکاران در سال
1381 در مورد بررسی برخی عوامل تنش‌زای شغلی و درجه تنش‌زایی آنها در بیمارستانهای
استان کهکیلویه و بویراحمد، نتایج نشان داد که شدیدترین عوامل تنش‌زای شغلی در
پرستاران به ترتیب عدم رضایت از مزایا (5/72%)، حجم زیاد کار (3/61%)، انجام وظیفه
در روزهای تعطیل (1/52%)، عدم مقبولیت شغل در جامعه (2/51%) و اختلال در خواب و
استراحت (7/50%) بوده است و وجود وسایل جدید در محیط کار و عدم آگاهی از کاربرد
آنها (4/20%) به عنوان عواملی که کمترین تنش را در پرستاران ایجاد می‌نمایند،
تعیین گردید (8).
یافته‌های پژوهشی که با عنوان بررسی عوامل تنش‌زای
پرستاران شاغل در بخشهای اورژانس بیمارستانهای اردبیل در سال 1380 توسط مولوی و کریم‌الهی
انجام شد، نشان داد کمبود و در دسترس نبودن وسایل و امکانات مورد نیاز (با فراوانی
34/67%)، مشاهده بیماران (با فراوانی 5%)، دخالت وابستگان بیمار در ارائه خدمات
پرستاری (با فراوانی06/53%)، کمبود کارکنان پرستاری، در دسترس نبودن پزشکان در
موارد اضطراری و عدم در نظر گرفتن نظرات پرستاران در تصمیم‌گیریهای مربوط به بخش و
کار در نوبتهای کاری پشت سر هم (با فراوانی14/42%) مهمترین عوامل تنش‌زا در
پرستاران شاغل در اورژانس می باشد. بر اساس یافته‌های فوق، مهمترین عامل تنش‌زا،
کمبود و در دسترس نبودن امکانات مورد نیاز می‌باشد (14).
دیانت و یزدان‌پناه در تحقیق خود با عنوان شناخت
عوامل تنش‌زای محیط کار و روشهای کاهش تنش‌زاها در محیط کار پرستاری که در سال
1383 در بوشهر و به صورت کیفی انجام شد، گزارش کردند که عوامل تنش‌زا در محیط
پرستاری بسیار شایع است و موجب خستگی و عدم کارایی، کاهش حس همکاری و اشکال در
تصمیم‌گیری می‌شود (14).
نتیجه‌گیری
با توجه به یافته‌های این تحقیق، می‌توان اذعان
داشت که عامل اقتصادی بیشترین میزان تنش‌زایی و در ردیفهای بعدی به ترتیب عوامل
جسمی روانی، مدیریتی، فیزیکی و فرهنگی اجتماعی قرار دارند؛ بنابراین توجه بیشتر به
عوامل اقتصادی و پایین بودن سطح درآمد افراد ضروری است و بر طرف‌کردن این عوامل،
موجب کاهش تنش و افزایش رضایتمندی و در نتیجه افزایش کیفیت مراقبت بیماران خواهد
شد.
تشکر و قدردانی
پژوهشگران بر خود لازم می‌دانند از تمامی عزیزانی
که در امر تصویب، جمعآوری اطلاعات و تجزیه و تحلیل آن مساعدت نمودند، همچنین واحدهای
مورد مطالعه که با دقت به پرسشنامه‌ها پاسخ داده‌اند، صمیمانه تشکر و قدردانی
نمایند.