تعاریف انواع برنامه های آموزش کارآفرینی

مقدمه:

گزارش اشتغال جهانی ILO در سال 99-1998 اشاره کرد که برنامه‌های آموزش در کشورهای در حال توسعه اغلب با شکست مواجه گردید بخاطر اصطلاحات (واژگان فنی) استفاده شده و نگرش‌های بوروکراتیک پذیرفته شده (نوع رفتار با شرکت کنندگان به عنوان زیردست) و از همه مهم‌تر، به علت اینکه آموزش به عنوان رویکردی یک جانبه (معلم محور) که نیاز به هیچ ورودی مکملی نیست در نظر گرفته می‌شود. فقدان حمایت نهادی و اعتبار، اغلب، مهارت‌های جدید به دست آمده از طریق آموزش را بی‌ثمر می‌سازد. بنابراین بسیار مهم است که آموزش جدای از دیگر ورودی‌های ضروری طراحی نشود. اگر آموزش با اعتبار در نرخ‌های پایین سود از طریق سامانه غیر متمرکز دریافت و پرداخت وام تکمیل شود، گزارش نتیجه‌گیری می‌کند که " امکان تحقق اختلاف حقیقی درآمدها در بخش غیررسمی وجود دارد."

 " کارآموزی" آموزش در انتقال و توسعه‌ی مهارت‌ها مهم است و تأثیر مستقیمی بر بهره‌وری به همین نحو بردرآمد دارد. کارآفرینان در بخش غیررسمی ارزش زیادی برای آموزش کارآموزی قائل هستند. چرا که کارآموزان اغلب به عنوان کارگر ماهر در کارگاه‌های‌شان به کار ادامه می‌دهند. دیگر کارآموزان، کسب‌و‌کارهای کوچک خودشان را راه‌اندازی می‌کنند. در کشور کنیا، با وجود سامانه آموزشی رسمی نسبتاً پیشرفته، کارآموزان بیشتری در بخش غیررسمی به صورت ثبت نامی نسبت به فراگیران در بخش رسمی وجود دارد، در حا‌لی‌که در مصر بیش از 80 درصد صنعت‌گران در بخش ساخت، مهارت‌های‌شان را از طریق کارآموزی سنتی به دست می‌آورند.

  در کنار کارآموزی غیررسمی، برنامه‌های دولتی و برنامه‌های آموزش NGO محور هم وجود دارند. این برنامه‌ها که معمولاً برای مالکان یا مالکان آینده‌ی کسب‌و‌کارهای کوچک جهت‌گیری شده‌اند به شکل تمدید خدمات، آموزش حرفه‌ای یا برنامه‌های مدیریت کسب‌و‌کار می‌باشند. NGOها به طور خاص  پیشقدم در ابتکارات آموزشی در بخش غیررسمی بوده‌اند.

   این گزارش بحث می‌کند که سیاست آموزشی در صورتی که نیازهای آن دسته از افرادی که فعلاً در تولید غیررسمی مستقر هستند و کسانی که نیاز به بالا بردن مهارت‌های خاص از طریق مثلاً معرفی به فنّاوری‌های جدید و محصولات جدید دارند را برآورده کند سودمندتر خواهد بود.

 به علاوه، سامانه‌های کارآموزی موجود در بخش کسب‌و‌کار کوچک نیاز به ارتقاء دارد. گرچه کارآموزی غیررسمی ممکن است موفقیتش را در انتقال مهارت‌ها از نسلی به نسل دیگر ثابت کرده باشد، گزارش ILO نقل می‌کند که: « این کارآموزی از مسائل جدی در رنج است و محدوده‌ی کافی برای بهبود وجود دارد.» گزارش ILO در ادامه به شناسایی راهبردهایی برای بهبود کیفیت آموزش تدارک دیده شده می‌پردازد.

بعضی از روش­‌های نظیر (GTZ) CEFE و (ILO) KAB و (UNCTAD) EMPRETEC آمادگی برای ادغام عملیات موفق در موسسات آموزش فنی ‌و‌حرفه‌ای را دارند زیرا آنها نمایندگی بسته‌های حمایت تکمیلی را به عهده دارند.

* برنامه آموزش  کارآفرینی بر اساس مدل  :NFTE

(National Foundation for Teaching Entrepreneurship)

 تعریف: برنامه‌ آموزشی NFTE با استفاده از برنامه آموزشی عملی به جوانان آموزش می­دهد.
این برنامه آموزشی متناسب با سطوح و وره­های مختلف تحصیلی طراحی شده و محتوای آن بر اساس گروه­های سنی مختلف تنظیم گردیده است. برنامه آموزشی NFTE را می‌توان به صورت دوره کوتاه مدت در یک نیم سال تحصیلی، یک ترم یا یک دوره یک ساله کارآفرینی آموزش داد.
 به علاوه می‌توان این برنامه را به عنوان بخشی از برنامه درسی مدارس و دانشگاه­ها تدریس کرد.
در برنامه NFTE فراگیران مفاهیم کسب و کار را آموخته و مهارتهای لازم نظیر مذاکره
و قیمت‌گذاری را تمرین می‌کنند و طی دوره NFTE سعی می‌کنند تا یک طرح شغلی را برای کسب و کار فردی خود تهیه کنند. بسیاری از معلمان، مربیان و دست‌اندرکاران، سفرهای علمی را به بازارهای عمده‌فروشی تدارک می‌بینند تا فراگیران بتوانند کالاهای مورد نیاز خود را خریداری
و سپس در نمایشگاه تجاری محل تحصیل خود به فروش برسانند.

ـ اهداف دوره

هدف از برگزاری دوره "راه‌اندازی و اداره کسب و کار کوچک" بر اساس این مدل عبارت است از:

1ـ آشنایی فراگیران با ویژگی‌های کارآفرینان و مقایسه ویژگی‌های خود با آنها به منظور شناخت قابلیتهای فردی و اقدام جهت برطرف کردن نقاط ضعف.

2ـ آشنایی فراگیران با انواع کسب و کار و راهبردهای توسعه آن، قوانین و مقررات کسب و کار و مهارتهای لازم برای مدیریت و اداره آن.

3ـ آموزش روشهای تأمین سرمایه کسب و کار.

4ـ آشنایی فراگیران با اصول اولیه حسابداری و امور مالی کسب و کارها.

5ـ آموزش فنون و نکات کلیدی بازاریابی، تبلیغات، مذاکره و ارتباطات تجاری به فراگیران.

6ـ یادگیری نحوه تهیه یک طرح شغلی جامع و کامل به صورت عملی.

- استانداردهای علمی که این مجموعه آموزشی بر اساس آنها تهیه شده است، عبارتند از:

ـ SCANS: کمیسیون تحقق مهارت‌های ضروری وزارت کار

ـ NCTM: شورای ملی آموزش ریاضیات

ـ NCSS: شورای ملی استانداردهای برنامه درسی برای مطالعات اجتماعی

ـ سازمان ملی استانداردهای برنامه درسی و ارزیابی

مهارت‌های قابل اکتساب از طریق این مجموعه آموزشی

* برنامه آموزشی کب: Know About Business (KAB)

تعریف : برنامه‌ILO موسوم به KAB مخصوصاً برای مراکز آموزش حرفه‌ای طراحی‌شده و هم اکنون در چندین کشور، آفریقا، آمریکای لاتین و آسیای مرکزی آزمایش میدانی می‌شود.

کمک‌کردن به سوی ایجاد یک فرهنگ بنگاه‌داری در یک کشور و یا جامعه توسط ترویج آگاهی و وقوف جوانان از موقعیت‌های‌شان و دغدغه‌های کارآفرینی و خود استخدامی و نقش آنها
در شفاف سازی آینده‌ خودشان و اقتصاد کشورشان و توسعه‌ اجتماعی است.

بسته آموزشی KAB شامل یک سری از مواد آموزشی برای آموزش کارآفرینی می‌باشد. این بسته توسعه‌ مهارت‌های کارآفرینی و سپس آماده ساختن شرکت کنندگان نه فقط به منظور تأسیس کسب ‌و‌کارشان به نحوی در آینده بلکه همچنین کارکردن به نحوه‌ای بهره‌ورانه در کسب ‌و‌کار‌های کوچک و متوسط می‌باشد. به این نحو، در یک سطح وسیع تر، هدف کلی  KAB کمک به ایجاد یک فرهنگ کسب‌ و‌کار می‌باشد.

سامانه آموزشی KAB

 سامانه آموزشی" کب "برای تامین مواد درسی ضروری معلمین و مربیان در یک دوره 120 ساعتی طراحی شده‌است. این بسته آموزشی شامل یک کتابچه راهنمای مربی و هشت عنوان درسی‌است.. هر عنوان یک بخش اصلی از کارآفرینی را معرفی می‌نماید و به چندین موضوع تقسیم می‌شود. هر عنوان درسی که به عنوان یک بسته‌ مستقل طرح‌ریزی شده‌است و پیش نیاز عناوین دیگر نمی‌باشد.  

*اهداف ویژه‌ بسته آموزشی KAB عبارتند از :

- ایجاد آگاهی از بنگاه‌ها و خوداشتغالی به عنوان یک انتخاب شغل برای جوانان در دبیرستان و آموزش‌های فنی‌وحرفه‌ای

- توسعه‌ی رویکردهای مثبت (نگرش­های مثبت) به بنگاه‌ها و خوداشتغالی

- تهیه‌ی محتوای علمی و تمرینی از اوصاف خوشایند برای مسابقه در راه اندازی و اداره‌ی یک بنگاه موفق.

- تسهیل گذر از کارورزی دوره تحصیلی به مثابه یک نتیجه از درک بهتر از عملکردها و تسهیل عملیات مربوط به بنگاه‌ها

گروه هدف :

 بسته‌ آموزشی KAB معلمین و تعلیم دهندگان موسسات آموزش شغلی و تکنیکی را هدف قرار داده‌است. همچنین KAB می‌تواند برای تحصیلات متوسطه‌ی عمومی و تحصیلات تکنیکی عالی مورد‌بهره‌برداری قرار گیرد.  این بسته برای مربیان و آموزگاران مؤسسات آموزش فنی ‌و‌ حرفه‌ای طراحی شده است. مواد آموزشی قابل تطبیق برای استفاده در هر دوی کشورهای صنعتی و
در حال توسعه و در موسسات آموزش عالی غیر فنی ‌و‌ حرفه‌ای می‌باشد. پذیرفته شده است که مربیان یا معلمانی که از مواد آموزشی استفاده می‌کنند نوعاً از دیپلم یا تحصیلات عالی برخوردار بوده، مقداری مهارت فنی داشته ‌باشند اما تجربه‌ی کسب ‌و ‌کار قبلی چندان نیاز نیست.

*برنامه­های آموزش SIYB: توسط سازمان بین­المللی کار ارائه شده و در بیش از 60 کشور در حال توسعه اجرا گردیده است.

برنامه مذکور یک برنامه آموزشی و مشاوره­ای است که به­منظور تربیت و پرورش کارآفرینان
در واحدهای کوچک ( اعم از صنعتی، خدماتی و تجاری) تنظیم شده است. این برنامه در برگیرنده بسته­های متنوع آموزشی است. بسته­های SYBوIYB  مهمترین بسته­های این برنامه آموزشی
می باشد. این برنامه یک برنامه‌ آموزش مدیریت با تمرکز به شروع و بهبود کسب‌ و‌کار‌های کوچک
به عنوان یک راهبرد برای ایجاد اشتغال بیشتر و بهتر در کشورهای در حال توسعه و اقتصادهای
 در ‌حال‌گذار می‌باشد.

 اهداف:

 اهداف توسعه‌ی بلند مدت SIYB اختصاص به رشد اقتصادی به طور عام و ایجاد شغل‌های بیشتر و بهتر در کسب ‌و‌کارهای خرد و کوچک به طور خاص دارد.

اهداف  توسعه‌ی کوتاه مدت اختصاص به تقویت تدارک کنندگان  BDS ( خدمات توسعه‌
کسب‌ و‌کار ) جهت اجرای آموزش مدیریت کسب ‌و‌کار که شروع و بهبود کسب‌ و‌کار را برای کارآفرینان کسب‌ و‌کار خرد و کوچک ممکن می‌سازد، دارد که در نتیجه ایجاد شغل­های پایدار برای خود کارآفرینان و دیگران امکان پذیر می‌شود.

 برنامه IYB:

این برنامه به اصول و مفاهیم مدیریتی و روش­های اداره بنگاه به صاحبان و مدیران واحدهای کوچک تولیدی و خدماتی که درصدد رشد و توسعه بنگاه خویش هستند می­پردازد.

IYB   به عنوان یک برنامه‌ آموزشی موسوم به «از کسب ‌و‌کارت مراقبت کن» که به وسیله‌ فدراسیون کارفرمایان سوئد توسعه ‌یافت در اوایل دهه‌ 70 شروع شد. در سال 1977 SIDA
(اقتدار توسعه بین‌المللی سوئد) پروژه‌ای را در چارچوب ILO که برنامه ابتکار اصلی سوئد (OSI) را با نیازهای کارآفرینان کسب‌و‌کارهای کوچک در اقتصادهای در حال توسعه مطابقت داد، تأمین مالی نمود.

برنامه  :SYB

  این برنامه، برنامه­ای است آموزشی برای کسانی که ایده­های برای راه­اندازی کسب و کار عملی دارند.

SYB   در سال 1991 توسعه یافت. از آنجایی که IYB تمرکز بر کسب‌و‌کارهای موجود داشت، SYB جهت برآورده‌ساختن نیازهای کارآفرینان بالقوه کسب‌و‌کارهای خرد و کوچک که می‌خواستند کسب وکاری را شروع‌کنند اما مهارت نداشتند، توسعه‌یافت.

*اجرای راهبرد:

 این برنامه یک راهبرد نهادسازی را به همراه سازمان‌های موجود محلی و ملی تعقیب می‌کند کارمندان پروژه SIYB مربیانی از سازمان‌های شریک را که به نوبه خود کارآفرینان کسب‌و‌کارهای خرد و کوچک را آموزش می‌دهند، تربیت می‌کند. هزینه آموزش مربیان به وسیله‌ی SIYB پوشش داده ‌می‌شود، اما جبران هزینه آموزش کارآفرینان به عهده سازمان شریک (PO) می‌باشد. اغلب این مطلب باعث سردرگمی شرکت‌کنندگان در تشخیص شهریه و یارانه تدارک دیده‌شده به وسیله‌ی سازمان می‌گردد.

جهت اطمینان از پایداری، پروژه‌های SIYB در جستجوی ایجاد یک فرهنگ بازار می‌باشند که در آن سازمان‌های شریک (POs) هزینه‌ کامل برای تدارک آموزش را تقبل کرده و فرهنگی که کارآفرینان تمایل به سرمایه‌گذاری اولیه و پرداخت خدمات تدارک دیده‌شده را داشته ‌باشند.

این راهبرد برای SIYB دسترسی به تعداد وسیعی از کارآفرینان را ممکن می‌سازد. زمانی که کمک‌های مالی متوقف شود و پروژه‌های آزمایشی به پایان برسند، نهادهای محلی و ملی به اجرای آموزش کارآفرینان ادامه می‌دهند. مربیان ارشد ملی که فارغ‌التحصیل شده ‌باشند به سازمان‌های شریک (همیار) کمک می‌کنند. موفقیت بلند مدت (LW) و حمایتی که از کسب‌و‌کارها، مجامع و دولت دریافت نمود، انگیزه‌ای برای توسعه‌ی چهارچوب برنامه‌ای برای استفاده در کشورهای جهان گردید.

*برنامه YBI (بین‌الملل کسب‌و‌کار جوانان)

YBI   واحدی از PWIBLF می‌باشد که به افراد جوان محروم کمک می‌کند تا آرزوهایشان برای کارآفرین شدن را برآورده ‌نمایند.

YBI افراد در بخش صنفی، جامعه مدنی و دولت که مهارت‌ها، تخصص و امکانات خودشان را به خاطر افراد جوان در اختیار می‌گذارند گرد هم جمع کرده تا دسترسی سرمایه، مشاوره کسب ‌و‌کار
 و حمایت به کارآفرینان جوانان در حین شروع و ابتدای توسعه کسب‌و‌کارشان فراهم‌گردد.

  YBIهیئت هماهنگ کننده یک شرکت جهانی از سازمان‌هایی است که برنامه‌ حمایتی­اش به افراد جوان و کسی‌ که در اصول رایج و اقدامات عملی سهیم است، را اجرا می‌کند.

  برنامه YBI طیف وسیعی از منافع از توانمند‌سازی اشتغال‌ افراد جوان گرفته تا ایجاد یک فرهنگ کارآفرینی و پویایی در اقتصاد محلی را به همراه دارد.

  - به وسیله‌ بیست برنامه‌ی YBI در سراسر جهان، بیش از 50000 نفر از جوانان مشغول کسب‌و‌کار شده‌اند

 - بیش از %60 این افراد جوان هنوز به طور موفقیت‌آمیز در سال سوم کسب‌و‌کارشان می‌باشند.

*روش توسعه‌ مهارت‌ها برای خود اتکایی (SDSR ): این روش به عنوان بخشی از پروژ KYTEC در کنیا استفاده می‌شود، همچنین به اندازه‌ کافی انعطاف‌پذیر برای اینکه با موفقیت در شرایط خاص کشور پروژه تطبیق داده شود می‌باشد. از آنجائی‌که این یک پروژه کمک محور است به طور مشخص هدفش نهادینه شدن در ساختارهای محلی می‌باشد. این پروژه به وسیله‌ کارمندان محلی صورت گرفته و در وزارت‌خانه‌ی مربوطه قرار دارد. این پروژه با خط مشی بیان شده‌ دولت که مربوط به توسعه‌ روستایی می‌باشد سازگار بوده و از ساختارها و کارمندان موجود در انجام نیاز‌سنجی‌ها، آموزش و غیره استفاده می‌نماید. این پروژه در هر جای ممکن با سازمان‌ها
و کارمندان موجود کار می‌کند.

 این کار در کاهش هزینه‌های ثابت تأثیر داشته و همزمان باعث آشنایی عوامل اصلی و نهادها در سطح محلی و ملی با این پروژه می‌شود.

* رویکرد SERVOL:  که در ترینیداد و توباگو مورد استفاده قرار می‌گیرد در تعدادی از کشورها در سراسر منطقه و از نظر بین‌المللی در ایرلند و آفریقای جنوبی جواب داده‌است. SERVOL در همیاری با دولت ملی، یک NGO‌ی ملی در ایجاذ بیش از 40 مرکز زندگی سالمندان که افراد جوان را در حوزه‌هایی نظیر جوشکاری، لوله‌کشی، کار با چوب، تهیه سورسات، پرستاران سالمندان و نگهداری کودک آموزش می‌دهد مساعدت داشته است. SERVOL مسئولیت تجهیز این مراکز را که به وسیله‌ی جامعه ایجاد شد به عهده‌ داشت.